HONGARIJE STRAFFEN IS GEEN TOVERMIDDEL
Het Europees Parlement stemt vandaag over het starten van een procedure tegen Hongarije, die ultiem kan leiden tot het opschorten van het stemrecht van het land in Europese vergaderingen. Viktor Orban, de Hongaarse premier, verdedigde zich gisteren in het halfrond in Straatsburg tegen aantijgingen dat de democratie in zijn land wordt uitgehold. Sinds hij acht jaar geleden na een oppositiekuur weer aan de macht kwam, worden media geïntimideerd en onder controle gebracht, wordt nietgouvernementele organisaties het werken belet en verhardt de behandeling van immigranten en van wie hen de hand reikt. Volgens Orban komt de kritiek, hoofdzakelijk uit westelijke lidstaten, neer op een belediging aan het Hongaarse volk met zijn grote geschiedenis en sterk identiteitsgevoel.
Een krachtig signaal ter verdediging van de grondbeginselen waarop de Europese Unie is gebouwd, is noodzakelijk. Behalve in Hongarije zijn er ook in Polen, Roemenië en Slovakije op dat vlak zorgwekkende ontwikkelingen. Maar het instellen van de strafprocedure, artikel 7 van het Europees Verdrag, is geen tovermiddel. Als er over basisafspraken geen eensgezindheid bestaat, vormt het bij meerderheid afdwingen ervan niet de oplossing. Europa is een waardengemeenschap en put daaruit zijn bestaansreden en kracht. Zonder een gemeenschappelijke sokkel van overtuigingen en democratische instellingen is het slechts een handelszone die snel weer kan verbrokkelen tot een onstabiel systeem van elkaar wantrouwende landen.
Het is een gunstige ontwikkeling dat de Europese Volkspartij, de grootste fractie in het EP, de druk op haar Hongaarse tak, de Fideszpartij van Orban, opdrijft. Ook de stevig naar rechts hellende Oostenrijkse kanselier Sebastian Kurz sloot zich daar deze week verrassend bij aan. De jarenlange spreidstand van de EVP is kennelijk te pijnlijk geworden.
Het bijsturen van de Hongaarse ontsporing wordt desondanks een delicate oefening. Het slachtofferschap is een favoriet instrument in handen van identitaire verleiders. Het isoleren van Orban en zijn geestesgenoten riskeert een averechts effect te creëren. Dreigen met financiële boetes of politieke sancties zal de rancune tegen de Unie en haar ‘arrogante’ westelijke flank alleen vergroten. De harten en geesten van de kiezers van Orban en andere populisten terugwinnen, is complexer. Hun angst en woede moeten worden gehoord en beantwoord. Maar tegelijk moeten ze ervan worden overtuigd dat hun toekomst ligt in een verdraagzaam Europa gestoeld op wetten, rechten en vrijheden.
Slachtofferschap is favoriet instrument van identitaire verleiders