Wat memes aanrichten in ons
Wijst erop dat ranzige beelden en cartoons op het internet ons meer beïnvloeden dan we denken. Hoe kunnen we onszelf er beter tegen wapenen?
Na de Panoreportage over Schild & Vrienden ging het veelal over de politieke implicaties van hun haatdragende discours. Over de functie van de memes en cartoons die daar een centrale rol in spelen, werd weinig geschreven. Begrijpen hoe beelden online functioneren en worden verspreid, kan ons helpen om als individu en als maatschappij weerbaarder te worden voor de overvloed aan vaak schokkende afbeeldingen die dagelijks op ons afkomen.
Kenmerkend voor veel politieke memes is dat ze gesluierd gaan in een mist van misplaatste humor en meerduidigheid. Het is precies die mist die de kern uitmaakt van het soort memes dat we in de reportage te zien kregen. Ze zijn steeds twee zaken tegelijk: een letterlijke interpretatie en haar ironisch en zelfbe wust grinnikende tegenspeler. Het is betekenis in superpositie: de kern ervan is ambigu, waardoor we geen trefzeker oordeel kunnen vellen zonder te kiezen voor een van beide interpretaties.
De letterlijke interpretatie fungeert als politiek wervingsmiddel, zijn ironische ontkenning als een lachspiegel die andersdenkenden afweert met de verzekering dat het ‘maar om te lachen’ is. Het is een politieke strategie die succesvol door Trumpaanhangers wordt gehanteerd, dus als Dries Van Langenhove even later in de Panoreportage zegt dat de hem voorgelegde memes online overal te vinden zijn, dan weten we nu ook waar Schild & Vrienden ze vandaan heeft.
Naakt verboden
Die afbeeldingen zijn online overal te vinden, en afbeeldingen die snel aanstootgevend worden bevonden, zijn niet alleen extreemrechts. Het leidt tot een moeilijke vraag: wat doen we ermee? Facebook gaf zijn antwoord in de vorm van een interne moderation policy: een uitgebreide en voortdurend veranderende lijst met regels over wat we niet publiekelijk mogen posten op het sociale netwerk. Zo werden verschillende schilderijen van Rubens onlangs nog geweerd vanwege het geschilderde naakt en protesteerde de IJslandse kunstenares Borghildur Indridadóttir toen haar hetzelfde overkwam met foto’s waarop ontblote borsten te zien waren.
De meeste neurowetenschappers zijn het erover eens dat dat ons brein voortdurend aan voorspellingen doet. Het is de reden waarom we overal gezichten in herkennen, en de reden waarom u niet zag dat in de voorgaande zin een woord te veel MATHIJS TRATSAERT
Wie? Dichter en kunstwetenschapper. Hij schreef een masterthesis over kunst en neurowetenschap.
Wat? De onophoudelijke stroom van beelden moet worden gefilterd. Dat kunnen Facebookmoderatoren en algoritmes doen, maar we kunnen ook zelf onze verantwoordelijkheid opnemen.