Ook Roundup bezorgt bijen buikpijn

De onkruidverdelger glyfosaat tast de darmflora van honingbijen aan.

Van neonicotinoïden wisten we het al zeker: deze populaire klasse pesticiden kan fataal zijn voor bijen. De gifstoffen komen via stuifmeel en nectar van bespoten planten in de bijenkorf terecht en remmen daar de vruchtbaarheid van de koningin. Werksters die met het gif in contact komen, boeten aan werkkracht in en gaan voortijdig dood.

Maar ook glyfosaat, dat andere onder verdenking staande pesticide, zou indirect bijdragen aan de neergang van bijenvolken die al decennia bezig is, melden onderzoekers van de universiteit van Texas deze week in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences.

Honingbijen die worden blootgesteld aan glyfosaat, bekend van de onkruidverdelger Roundup, spelen een deel van de gunstige bacterieflora uit hun darmkanaal kwijt, leert dat onderzoek. Dat lijkt ze vatbaarder te maken voor infecties door schadelijke bacteriën.

De onderzoekers denken dat het gebruik van glyfosaat daarmee bijdraagt aan de neergang van honingbijen en wilde bijen over de hele wereld. ‘Vandaag staat in de bijsluiters van glyfosaathoudende onkruidverdelgers niks over hun effect op bijen’, zegt Erick Motta, die de studie leidde, in een persbericht. ‘Producenten gaan ervan uit dat bijen er geen schade van ondervinden. Onze studie toont aan dat dat wél het geval is.’ Omdat glyfosaat zich chemisch bindt aan een eiwit dat enkel bij planten en bacteriën voorkomt, was de aanname dat het product onschadelijk zou zijn voor mens en dier. Daar zijn inmiddels grote vraagtekens bij te plaatsen. Een rechtbank in Californië bepaalde deze zomer dat Roundup de oorzaak is geweest van kanker bij een schoolconciërge, die jarenlang met het pesticide had gewerkt. En de studie uit Texas geeft aan dat het bestrijdingsmiddel via de omweg van de darmflora ook schadelijk kan zijn voor honingbijen.

Van de acht voornaamste ‘nuttige’ bacteriën in de bijendarm gingen er vier achteruit na contact met glyfosaat. Het hardst getroffen werd de Snodgrassella alvi, een bacterie die bijen helpt om voedsel te verteren en ziekteverwekkers op afstand te houden. Bijen met een verstoorde darmflora vielen makkelijker ten prooi aan infecties met de bacterie Serratia marcescens dan bijen met een ongeschonden darmflora.

Glyfosaathoudende pesticiden mogen eerdaags niet meer worden verkocht aan particulieren in ons land, omdat wordt vermoed dat ze kankerverwekkend zijn. Landbouwers en tuinaannemers mogen de producten wel blijven aankopen en gebruiken.

Ook voor neonicotinoïden geldt een verbod op particulier, maar nog niet op professioneel gebruik. Ze behoren voor landbouwers nog steeds bij de populairste pesticiden, ondanks een voorgenomen gebruiksverbod in de EU op het gebruik van drie van de meest voorkomende preparaten. Eind dit jaar zou dat verbod van kracht moeten worden, maar diverse landen, waaronder België, hebben voor de landbouwsector om uitstel verzocht.

Van de acht voornaamste ‘nuttige’ bacteriën in de bijendarm gingen er vier achteruit na contact met glyfosaat