DE EUROPEAAN EN ZIJN KLOK
De Spaanse regering wil de resten van de dictator uit zijn praalgraf weghalen en verplaatsen. Volgens de Spaanse schrijver MANUAL VICENT kunnen veel Spanjaarden het verleden pas daarna beginnen te verwerken (in ‘El País’).
Zou het de klimaatverandering zijn? Het vluchtelingenvraagstuk misschien? De strijd tegen terreur? Die tegen belastingontwijking? Niks van dat alles. Het beleidsvraagstuk waar Europeanen het meest van wakker liggen, is de zomertijd (DS 21 september). Dat moet blijken uit het feit dat er meer dan vier miljoen reacties kwamen op een bevraging van de Europese Commissie.
Europeanen roepen graag dat er weinig naar hen geluisterd wordt, maar ze doen zelden veel moeite om hun opinie te geven via de beschikbare kanalen. Plannen van de Commissie komen altijd op de website van de Unie en dan kan iedereen er een mening over kwijt. Meestal is de respons laag. Tot de voorbije zomer. Op de vraag wat er met het verzetten van de klok moet gebeuren, werd massaal geantwoord. Daarmee werd het een staatszaak. Een meerderheid wil af van de wissel tussen zomeren wintertijd. De Commissie deed bijgevolg prompt een voorstel: laten we de omschakeling afschaffen.
Bejaarden raken bij de omslag gedesoriënteerd en slechte slapers zouden maandenlang van slag zijn. De minijetlag brengt de koeien van hun melk en kippen van de leg. Het enige voordeel aan de wisseling is dat hij een excuus biedt om te laat te komen, maar dat geldt slechts voor een dag of twee. We zouden dus beter stoppen met draaien aan de klok.
Nu begint het debat pas echt. Landen moeten beslissen in welke tijdzone ze zich plaatsen. De Commissie, die bestendig het verwijt krijgt dat ze zich met alles bemoeit, kaatst de bal naar de lidstaten die het verder mogen regelen. Momenteel strekt de Unie zich uit over drie zones, van oost naar west. Daar zit logica in: als in Athene de zon opkomt, is het nog pikdonker in Dublin. Maar straks krijgen we misschien ook verschillen tussen noord en zuid.
Het mag geen soep worden, vinden alvast de Beneluxpremiers. Ze willen in dezelfde tijdzone blijven en hun bevolking raadplegen. Maar uit voorzichtige peilingen blijkt dat Nederlanders neigen naar wintertijd, terwijl Belgen zomertijd willen. Als hier ooit een referendum van komt, riskeren we zoiets als de koningskwestie: voor Wallonië moest Leopold III weg, terwijl Vlaanderen hem wilde houden. Bij de betogingen vielen er doden. Er zal straks vast geen geweld komen tussen fanatieke voor en tegenstanders van de zomertijd, maar de tijdzone vastleggen wordt toch ingewikkelde materie.
Zomertijdsupporters doen lyrisch over heerlijke, eindeloze avonden. De overgang eind maart is het signaal om uit de donkerte te kruipen, na het werk nog urenlang te sporten en de barbecue te installeren. Fabrikanten van die apparatuur zijn van de hardnekkigste lobbyisten. Summertime, and the livin’ is easy.
Maar tegenstanders zwaaien ook met argumenten en bovendien met studies. In de zomer wijken we nu ver af van de zonnetijd waarop de biologische klok zich ent. We zouden er kanker van krijgen, hartinfarcten en obesitas. En in de winter is het sowieso te vroeg donker om buiten te barbecueën. Ook te koud trouwens.
Misschien willen zomertijdliefhebbers vooral eeuwige zomer, maar daar kan Europa niet voor zorgen. Het zou best kunnen dat na een grondige studie de beide kampen elkaar in evenwicht houden. Voor elk standpunt valt wat te zeggen. Een compromis ligt niet voor de hand. Of toch. De kans is aannemelijk dat een geniale diplomaat straks een regeling suggereert waarbij het in de zomer lang licht blijft, terwijl we de klok in de winter laten aansluiten bij de zonnetijd. We moeten alleen afspreken om twee keer per jaar de wijzers te verzetten. Zo briljant simpel kan het zijn.
Fascinerend is dat deze discussie model staat voor de meeste debatten in de Unie. Huidige regelingen worden afgekraakt en iedereen vindt dat we beter verdienen. Als lidstaten daarna uitzoeken hoe ze een probleem dan gepaster zouden aanpakken, blijkt de zaak ingewikkeld, lopen standpunten uiteen, heeft ieder sterke argumenten en zijn bestaande afspraken bij nader inzien niet altijd zo dwaas.
Door met zijn allen over de klok te kletsen, merken we gaandeweg dat foeteren gemakkelijker is dan een sterk alternatief uitwerken dat op een breed draagvlak rust. Het nut van dit geleuter zit dan ook in het pedagogische aspect ervan. Maar het wereldprobleem van het moment is het bepaald niet. Hoe meer politieke energie dit debat opzuigt, hoe minder er rest voor andere kwesties. Klimaatverandering, de migratieuitdaging, belastingontwijking of terreur: het zijn uitdagingen die dringend om een gezamenlijke aanpak schreeuwen. We kunnen opgewekt en ongebreideld schuiven met de klok, maar ze stilzetten, dat lukt niet.
Het enige voordeel aan de wissel tussen zomeren wintertijd is dat hij een excuus biedt om te laat te komen
Hendrik Vos doceert Europese studies aan de UGent. Zijn column verschijnt tweewekelijks op dinsdag.
‘Het lichaam van Franco opgraven, is eenvoudig. Het moeilijke is om hem uit het hoofd van een groot deel van de Spanjaarden te verwijderen, daar ligt zijn echte graf.’