‘Pas op voor valse feministes’
De lessen van Assita Kanko en andere leading ladies
We hebben nog maar net De eeuw van de vrouw van vicepremier Alexander De Croo (Open VLD) gehad, en daar is alweer een nieuw boek over vrouwenrechten, gendergelijkheid en het fameuze glazen plafond. Maar Assita Kanko, die zich vandaag fulltime wijdt aan haar ‘leiderschapsincubator’ Polin, slaagt erin het debat fris, dwingend en relevant te houden. Anno 2018 ligt de ‘verticale weg’ omhoog ook in het Westen nog bezaaid met hindernissen en vooroordelen, blijkt uit haar boek Leading ladies.
Het zijn de anekdotes die het meeste bijblijven. Zo vertelt Laurette Onkelinx (PS) hoe ze als rookie in het parlement – we schrijven 1987 – steun kreeg van Antoinette Spaak van het toenmalige FDF. Spaak zei spontaan tegen de jonge Luikse: ‘Als je ooit in de problemen komt omdat je een vrouw bent, zal ik er voor je zijn.’
Behalve hun verhaal geven de topvrouwen gouden tips voor wie net als zij een machtspositie ambieert. De Standaard selecteerde de zeven opvallendste. ‘Omdat vrouwen overal ter wereld de plaats moeten innemen die ze nodig hebben, in plaats van te wachten tot ze worden gekozen’, aldus Kanko.
1. Wees jezelf ...
‘Je hebt deze functie omdat je haar verdient en omdat “jij” het bent.’
Weduwe op 34. Borstkanker gekregen. Haar oudste dochter verloren. Claire Tillekaerts heeft een levensverhaal om stil van te worden. Haar veerkracht imponeert, waardoor je haar adviezen automatisch aandachtiger leest.
Vrouwen onderwaarderen zichzelf, stelt ze vast. ‘Als je kansen krijgt, moet je die grijpen, zonder te aarzelen. Je moet streng zijn voor jezelf, maar niet perfectionistisch.’ En als je verantwoordelijk wordt, blijf dan vooral jezelf. ‘Word geen man.’
Ook de burgemeester van het Amerikaanse Baltimore, Catherine Pugh, adviseert vrouwen om zichzelf te zijn. ‘We hebben te weinig vertrouwen in ons eigen geslacht.’ Haar tip? Dress for succes.
2. … maar neem (soms) de mannenregels over
‘Even iets gaan drinken met de juiste persoon kan relevanter zijn dan het zoveelste dossier doornemen. Vrouwen vergeten dat detail vaak.’
Andere topvrouwen raden net aan om ‘mannelijke’ gedragspatronen over te nemen. Laat je gelden en wees niet tevreden met de kruimels, zegt de Franse politica Alexandre BorchioFontimp. ‘Je moet het voortouw kunnen nemen zoals mannen dat doen, handen schudden zoals zij dat doen, niet vasthouden aan het beeld dat vrouwen op de tweede plaats zet.’
‘Word harder, leer de ongeschreven wetten begrijpen’, aldus de NederlandsAmerikaanse feministe Ayaan Hirsi Ali. Haar mentoren Henk Kamp, Neelie Kroes en Frits Bolkestein toonden haar het politieke spel. ‘Ik heb geleerd geduldig te zijn.’
3. Vechten, vechten en, vooral, op tijd vechten
‘Wanneer een vrouw een arena betreedt die voorbehouden is voor mannen, wordt ze beschouwd als een doelwit of een lastpost. Hoe hoger ze klimt, hoe meer ze geconfronteerd wordt met hypocrisie en hoe meer ze een concurrente wordt, vooral voor die mannen die al binnen zijn.’
Als een van de eerste vrouwen in de legertop heeft Corinne Faut haast letterlijk een weg gebaand voor haar opvolgsters. Zowel fysiek als mentaal. ‘Je moet vechten en nog eens vechten, en vooral op tijd vechten’, aldus Faut. ‘Kortom: anticiperen en volhouden.’
Ook de Française Sarah Daninthe, exolympisch schermkampioene, is een vechtjas. ‘Geef nooit op’, luidt haar devies. Zelfs wanneer je, net als zij, een tumor krijgt en cours de route, kan je terugkomen op topniveau.
‘Wees onafhankelijk’, luidt het devies van de Franse exminister Rama Yade, die onder Nicolas Sarkozy even snel weer verdween als ze opgeklommen was. ‘Blijf alert, want van de ene op de andere dag kan alles veranderen. Ik hoor soms zeggen dat het kerkhof van de politiek vol ligt met mensen die minister wilden worden.’
4. Stel prioriteiten
‘Je moet je organiseren om je goed te voelen bij je thuis, je eigen warme nest hebben voor je de wereld gaat veroveren. Als je je eigen leven niet in goede banen kunt leiden, hoe zou je dan de problemen van elf miljoen Belgen kunnen aanpakken?’
Durven te kiezen, en vooral: durven neen te zeggen. Het is iets waar vrouwen vaak niet goed in zijn, maar topvrouwen zichzelf hebben aangeleerd. Demir was amper aangesteld als staatssecretaris, of ze bleek zwanger te zijn. Na de geboorte van haar dochter nam ze drie maanden moederschapsrust, sindsdien stelt ze haar prioriteiten. ‘Ik wil me op elk domein van mijn leven kunnen ontplooien.’
Hirsi Ali heeft het ook over ‘strategische prioriteiten’. Choose your battles. Alle kansen grijpen is niet hetzelfde als al je energie steken in alles wat voorbijkomt. En verlies je eens een battle, leer dan uit je fouten en kom sterker terug.
5. Seksisme is een vorm van middelmatigheid
‘Ik zet mensen altijd op hun plaats. Ik confronteer hen op een elegante manier en bij voorkeur met hun entourage erbij.’
Joëlle Milquet (CDH) herinnert zich nog levendig de insinuaties over hoe ze ‘al slapend’ de top bereikte en hoeveel pijn dat deed. Zonder uitzondering kregen/krijgen de topvrouwen slag om slinger seksistische commentaar omdat ze een vrouw zijn in hun positie.
De nuchtere Sophie Dutordoir zegt de dingen zoals ze zijn, en dat zullen seksisten geweten hebben. ‘Toen ik mijn winkel had, organiseerde een adviesbureau een evenement voor ceo’s en cfo’s, en ze nodigden mij uit als spreekster.’ Dutordoir bleek de enige vrouw in het gezelschap. ‘Ik zei al lachend dat mijn handen nog naar salami roken. Een bedrijfsleider die te laat kwam, gaf iedereen een hand en zei me toen: “O, ik had u niet gezien. Ik dacht dat u een secretaresse was.”’
Ze begon die avond haar voordracht met die anekdote, heel gênant voor de man in kwestie. ‘Ik heb een hekel aan middelmatigheid. En seksisme is een vorm van middelmatigheid.’
6. Zet schuldgevoelens opzij
‘Betrek je kinderen bij wat je doet, dan zul je je minder schuldig voelen.’
(Claire Tillekaerts, ceo Flanders Investment & Trade)
(Ayaan Hirsi Ali, voormalig toppolitica in Nederland, nu activiste en publiciste vanuit de VS)
(Corinne Faut, eerste vrouwelijke brigadegeneraal van het vliegwezen in België)
(Zuhal Demir, NVAstaatssecretaris voor Gelijke Kansen)
(Sophie Dutordoir, ceo NMBS)
(Joëlle Milquet, voormalig CDHvicepremier)
Of ze nu in het bedrijfsleven of in de politiek zit: de topvrouw die zich niet schuldig voelt omdat ze te weinig tijd met haar gezin en/of kinderen doorbrengt, is veeleer zeldzaam. Maar wie de top wil bereiken, zet die schuldgevoelens maar beter opzij. Zo getuigen onder meer Tillekaerts en Dutordoir. Ook Onkelinx en Milquet hebben het over het ‘moederdilemma’.
Milquet is een politica van extremen – you love her or you hate her – maar haar getuigenis over de lege koelkast of haar kinderen die niet (meer) wilden dat hun
mama hen te dicht bij school afzette, is voor iedere vrouw herkenbaar.
7. Mannen zijn niet de vijand
‘Ik denk zelfs dat er een nieuwe generatie jongens is geboren, die werden opgevoed door vrouwen die zich niet laten doen en door mannen die zich meer en meer inzetten. Ook zij kunnen daar in de toekomst alleen maar bij winnen.’
Het opnemen voor vrouwen betekent niet automatisch dat je tegen mannen bent, benadrukt Kanko. ‘Ik wil mannen uitnodigen om ruimte te laten voor vrouwen, en om te aanvaarden dat functies met macht en invloed op een rechtvaardige manier worden gedeeld.’
Opvallend: voor het eerst is Kanko wél scherp voor sommige vrouwen. Voor valse feministes. Vrouwen die ‘zonder blikken of blozen en met een schijnheilig gezicht durven te zeggen dat ze feminist zijn, maar nergens te bespeuren vallen als het op concrete actie aankomt’.
‘Al te vaak wordt het debat over vrouwenrechten gekaapt door dat soort salonfeministes’, legt Kanko uit. ‘Ik vind hen laf en huichelachtig.’ Namen wil ze niet noemen, maar iedere vrouw die in de positie verkeert dat ze iets kan doen maar dat achterwege laat, valt wat haar betreft onder de noemer.
‘Het gaat erom dat je consequent en solidair bent’, vervolgt ze. ‘Zeggen is niet genoeg. We moeten moedig zijn en optreden tegen seksisme. Elkaar concreet helpen en er niet alleen voor pleiten.’
(Assita Kanko)