Kopstukken bikkelen om ‘overbodige’ provincies

Behalve CD&V draagt geen enkele partij de provincie nog echt in het hart. Toch posten alle partijen hun kopstukken op de provinciale lijsten. ‘Iedereen doet het, omdat iedereen het doet’, zegt Vincent Van Quickenborne (Open VLD).

BRUSSEL I ‘Goed dat je de lezers eraan herinnert dat ze ook voor de provincie moeten kiezen, want dat leeft toch echt niet’, zegt Vincent Van Quickenborne, Open VLDburgemeester in Kortrijk en Kamerlid. ‘Dat is toch het beste bewijs dat ze die provincies beter afschaffen. De provincie heeft nog minder legitimiteit dan de Europese Commissie.’

Toch figureert Van Quickenborne net als heel wat andere kopstukken, van zijn en andere politieke partijen, op een provincieraadslijst. Dat doen ze als lijstduwer. De provincieraadsverkiezingen leveren zo enkele erg interessante battlegrounds op. Zo levert Van Quickenborne strijd tegen SP.Avoorzitter John Crombez. In de kiesomschrijving Leuven neemt staatssecretaris Theo Francken (NVA) het op tegen Leuvens burgemeester Louis Tobback (SP.A), Open VLDvoorzitter Gwendolyn Rutten en minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (NVA) treedt in de kiesomschrijving Antwerpen in het strijdperk met SP.Akamerlid Monica De Coninck en Vlaams Parlementslid Ingrid Pira (Groen). ‘Iedereen doet het, omdat iedereen het doet’, aldus Van Quickenborne.

Die aandacht verbaast, aangezien de provincie vecht voor haar overleven. Vanaf 2019 wordt het aantal provincieraadsleden niet alleen gehalveerd, de provincie is intussen ook een hele rist bevoegdheden kwijtgespeeld. De persoonsgebonden bevoegdheden zoals welzijn, sport en cultuur gingen naar het lagere of hogere niveau. De provincies gaven in het voorjaar nog 300.000 euro uit om met de slogan ‘De provincies, jouw streekmotor’ hun bestaan te rechtvaardigen. Een bestaan dat door de NVA helemaal in twijfel wordt getrokken. Ook Open VLD is voor de afschaffing van de provincies. De SP.A pleit dan weer voor sterke gemeenten, met een niveau daarboven dat zich bezighoudt met thema’s als mobiliteit en natuur. Dat kan een provincie zijn, maar evengoed een stadsgewest.

Kiezersbedrog

Waarom de partijen dan toch de grote kleppers van stal halen voor de provincie? Er zal op 14 oktober naar de steden en het totaal aantal burgemeester gekeken worden om te bepalen welke partijen als winnaar of verliezer uit de stembusslag komt. Maar de provincieraadsverkiezingen worden ook een voorspellende waarde voor de verkiezingen van 2019 toegedicht. ‘En die zal groter zijn dan bij vorige gelegenheden’, zegt Herwig Reynaert, politicoloog aan de UGent. ‘Het aantal provincieraadsleden werd gehalveerd, maar tegelijk werden de kiesomschrijvingen een stuk groter. Daardoor is de afstand tot de kiezer groter geworden en zal het aantal lijststemmen toenemen, ten nadele van de voorkeurstemmen. Dat geeft meteen een beter zicht op hoe sterk de partijen nationaal staan.’ Meteen moeten de nationale kanonnen de provinciale scores de hoogte induwen. ‘Eigenlijk is dat kiezersbedrog, want bijna geen van die grote politieke namen gaat ook effectief in de provincieraad zetelen’, aldus Reynaert.

Limburg

In Limburg ligt er meer in de weegschaal dan het nationale gewicht van de partij. Hier is het behoud van de provincie een belangrijk verkiezingsthema. ‘Wie onze provincie weg wil, moet vooral op de NVA stemmen’, schildert CD&Vvoorzitter Wouter Beke zijn collega’s van de NVA af als slechte Limburgers. ‘CD&V zal nooit aanvaarden dat de provincie Limburg wordt afgeschaft.’

Ook Open VLD pakt Limburg met fluwelen handschoenen aan. Rutten liet in een verkiezingsdebat op TV Limburg in 2014 nog verstaan dat de provincie overal afgeschaft mag worden, behalve in Limburg. Patrick Dewael, burgemeester van Tongeren en fractieleider voor Open VLD in de Kamer, pleit voor een deputatie van provinciale eenheid met daarin de grootste vier partijen. ‘Zo kunnen we in Brussel gemakkelijker één vuist maken in dossiers die belangrijk zijn voor Limburgers’, zei hij aan TV Limburg. Er spreekt nostalgie uit naar tijden dat de hele Limburgse politieke elite in Limburgse dossiers aan één zeel trok, maar de uitgestoken hand niet zomaar door iedereen aanvaard. Steven Vandeput, NVAlijsttrekker in Hasselt, is de enige die zich in Limburg expliciet tegen de provincie durft uit te spreken. Zijn argument is dat die provincie vooral de motor is in de streek om postjes te verdelen.

‘Hier wordt een wedstrijdje “wie is de beste Limburger” gespeeld’, zegt Vandeput. ‘Het Limburggevoel is van de Limburger en niet van de politiek.’ Hij ziet meer heil in grotere gemeenten door fusies en in samenwerkingen tussen die grote gemeenten. ‘Zo worden pas schimmige structuren gecreëerd zonder democratische controle’, reageert Beke. ‘Met Antwerpen is er één grote stad in Vlaanderen. Zonder provincies is er geen tegenkracht meer.’ De provincie is dood, leve de provincie dus.

‘Eigenlijk is het kiezersbedrog, want bijna geen van die grote namen gaat in de provincieraad zetelen’

HERWIG REYNAERT (UGENT) POLITICOLOOG

‘CD&V zal nooit aanvaarden dat de provincie Limburg wordt afgeschaft’

WOUTER BEKE

Voorzitter CD&V