De frauduleuze transfer te veel
Angola beleeft revolutionaire tijden: de zoon van de ooit zo machtige Angolese expresident Dos Santos zit vast op verdenking van grootschalige fraude.
Van oude naar nieuwe politiek: expresident Dos Santos (l.) en zijn doortastende opvolger
BRUSSEL I José Filomeno dos Santos had zich ongetwijfeld nooit kunnen voorstellen dat hij op een dag gearresteerd zou worden. Hij is nu eenmaal de zoon van José Eduardo dos Santos, 38 jaar lang de president en absolute alleenheerser over Angola: een betere verzekering op een lang leven in luxe leek er niet te bestaan.
Toen papa vorig jaar de leiding over het land uit handen gaf, verklaarde de nieuwe president Joao Lourenço weliswaar dat hij de corruptie, het nepotisme en de straffeloosheid in Angola zou aanpakken.
Maar Lourenço is een trouwe en decennialange soldaat van de MPLApartij, die het land sinds de onafhankelijkheid in 1975 bestuurt. Iedereen ging ervan uit dat het dus business as usual zou blijven. ‘Zijn opdracht bestaat erin continuïteit te garanderen’, dacht toen ook de bekende Angolese mensenrechtenactivist Rafael Marques.
Valt dat even tegen. Het Angolese gerecht ontdekte dat José Filomeno 500 miljoen dollar aan staatsmiddelen versluisde naar een rekening van Crédit Suisse in Londen. Veel geld, maar José Eduardo dos Santos had zijn zoon in 2013 benoemd tot hoofd van een speciaal fonds met een kapitaal van 5 miljard dollar, afkomstig van de inkomsten uit de export van olie.
Het ziet er plots niet goed meer uit voor José Filomeno. Hij wordt onder meer verdacht van fraude, de verduistering en het witwassen van geld. ‘Wegens de complexiteit en de ernst van de feiten, en in het belang van de efficiëntie van het onderzoek, heeft het openbaar ministerie beslist de maatregel van preventieve detentie toe te passen’, liet de procureurgeneraal weten. Ook zijn zakenpartner JeanClaude Bastos de Morais zit vast.
Er tekent zich een patroon af. Begin dit jaar moest Isabel dos Santos al het veld ruimen aan het hoofd van het staatsoliebedrijf Sonangol. De dochter van de expresident, bijgenaamd ‘de prinses’, is volgens het blad Forbes de rijkste vrouw van Afrika, met een geschat vermogen van 3,3 miljard dollar.
Het is duidelijk dat president Lourenço de clanDos Santos op de knieën wil. Begin september nam hij ook het voorzitterschap van de MPLA over van zijn voorganger, wiens rol nu helemaal uit tijdens de campagne vorig jaar. familie meldt zich bij de gevangenis. gespeeld is. Lourenço haalde toen in zijn speech hard uit naar ‘degenen die zich makkelijk en op illegale manier verrijkt hebben ten koste van alle Angolezen’.
Volgens experts treedt de presi dent doortastend op om de macht van de MPLA op termijn veilig te stellen. De lage olieprijzen van de jongste jaren hebben geleid tot een dramatische verslechtering van de economische toestand. Om te beletten dat dit tot politieke onrust leidt, wil Lourenço zijn land minder afhankelijk maken van de olieexport, de economie diversifiëren en buitenlandse investeerders aantrekken.
Hij werkt daarom aan betere relaties met landen als Canada, de VS, Frankrijk en oudkolonisator Portugal. Maar dat maakt geen kans zolang de corruptie een endemische plaag blijft – in de ranking van de ngo Transparency International bengelt Angola achteraan.
Druk op Congo
Stabiliteit in de regio is een tweede voorwaarde om een ‘economisch mirakel’ te realiseren. Daarom profileert Lourenço zich ook als een regionaal leider en drong hij er bij de Congolese president Joseph Kabila op aan zich niet vast te klampen aan zijn functie en eind dit jaar verkiezingen te laten plaatsvinden.
Maar volgens Africa Confidential komen er stilaan scheuren in de mooie façade en wordt Lourenço op zijn beurt favoritisme verweten. Zo houdt hij de hand boven het hoofd van Manuel Vicente, die van 2012 tot 2017 vicepresident was, lange tijd Sonangol leidde en in Portugal beschuldigd werd van … corruptie. Volgens experts zoals Alex Vines van de Britse denktank Chatham House is het nu uitkijken of Lourenço zijn anticorruptiecampagne voortzet en uitbreidt.
Ook de dochter van expresident Dos Santos, volgens Forbes de rijkste vrouw van Afrika, moest al aftreden als hoofd van het staatsoliebedrijf
President Lourenço haalde in een speech hard uit naar ‘degenen die zich op illegale wijze hebben verrijkt ten koste van alle Angolezen’