‘Zur freundlichen Erinnerung an die Zeit in Gent’

Het Duitse leger publiceerde tijdens de Eerste Wereldoorlog drie fotoboeken over het leven in het bezette Gent anno 1915’16. Het bekendste, het zogenaamde KriegsAlbum von Gent, toont een mooie stad, dat wel, maar ook en vooral lege straten en pleinen waar geen Gentenaren te bekennen zijn. De enige figuranten zijn trotse, pronte en besnorde Duitsers in uniform en uitrusting, bezetters die de hele stedelijke infrastructuur naar hun hand gezet hebben. Het boek toont het leven zoals het voor de meesten niet was.

Meer dan honderd jaar later is dit unieke document herontdekt, als erfgoed erkend en in een nieuwe uitgave gegoten, Kriegsalbum. Bezet Gent in de Eerste Wereldoorlog. De actuele begeleidende teksten van specialisten gaan uitgebreid in op de bezettingstijd in Gent, dat een zogenaamde Etappe was, een logistiek knooppunt waar vier jaar lang het Duitse Vierde Leger, dat aan het front in WestVlaanderen vocht, werd aangestuurd, verzorgd en bevoorraad, en waar de administratie was gevestigd – een heel repressief massief machtsapparaat dat de levens van de Gentenaren ingrijpend veranderde, zeg maar verpestte, en ellende bracht, tot hongersnood toe.

Het KriegsAlbum met zijn 484 foto’s was eigenlijk een luxueus souvenir ‘zur freundlichen Erinnerung an die Zeit in Gent’, een geruststellende boodschap voor de thuisblijvers in de Heimat en bovenal propaganda voor het organisatietalent en de welvaart van het Duitse leger. Schaamteloos, eigenlijk, dat beeld van het rijke leven van de weldoorvoede bezetters. Hoe strikt en hard hun aanpak van de lokale bevolking was, wordt niet getoond. Om maar te zeggen: de Gentenaren mochten dit soort kiekjes niet maken. Fotograferen in de stad was alleen onder strikte voorwaarden toegelaten.

Het Kriegsalbum is prachtig heruitgegeven, terecht, want het is hoe dan ook bijzonder. Van geen enkel ander vergelijkbaar project is zoveel materiaal bewaard. Het Gentse stadsarchief bezit zelfs nog de originele negatieven.

De schrijvende fotograaf Michiel Hendryckx werkte mee aan de restauratie van de foto’s en geeft op zijn persoonlijke manier commentaar bij enkele van de beelden. Dat is helemaal zijn ding, maar één element stoort: door de mix met foto’s uit andere bronnen is het voor de lezer moeilijk snel uit te maken welke foto’s in dit boek uit het originele Album komen. Maar die mengeling is ook een terechte vorm van weerwerk; ze stuurt het grove eenzijdige beeld van het originele document bij.