Vleugje hoop voor Jemen?

De regering van Jemen en de Houthirebellen zijn bereid in Zweden ‘voorbereidende gesprekken’ te voeren voor een bestand.

De cruciale havenstad Hodeida – waar 70 procent van de import in Jemen arriveert – zindert na van twee weken van zware maar onbesliste gevechten. Maar op het politieke front gloort eindelijk een beetje hoop, nadat zowel de Houthirebellen als de internationaal erkende regering van president Abed Rabbou Mansour Hadi hadden laten weten te willen praten in Zweden.

Rebellenleider Mohammad Ali alHouthi voegde er gisteren zelfs aan toe dat zijn troepen niet langer met raketten en drones het buurland SaudiArabië zullen bestoken. Het is een zeldzaam positief geluid vanuit Jemen, waar een crisis woedt sinds de Houthi’s in 2014 de regering van president Hadi hebben verdreven uit de hoofdstad Sanaa. In 2015 begon een ‘Arabische coalitie’ onder lei ding van SaudiArabië en de Verenigde Arabische Emiraten de Houthi’s te bombarderen.

Hoeveel doden intussen in het armste van de Arabische landen zijn gevallen, is onduidelijk. Officieel zijn het er zo’n tienduizend, sommige hulporganisaties spreken over een vijfvoud daarvan. Omdat de sjiitische Houthi’s worden gesteund door Iran, terwijl de regeringHadi steun krijgt van de Saudi’s en de Emiraten, maakt Jemen deel uit van een onontwarbare knoop van regionale rivaliteit. Wat is er nu veranderd?

Salaris niet uitbetaald

‘Voorlopig zal het in Zweden niet gaan om vredesgesprekken, maar om verkennende onderhandelingen om tot zulke gesprekken te komen’, zegt een Belgische hulpverlener die werkt in Jemen en liever anoniem blijft. ‘Martin Griffiths, de speciale gezant van de Verenigde Naties, heeft daar hard voor gewerkt. Blijkbaar hebben de Houthi’s bepaalde garanties gekregen die er voordien niet kwamen.’

In de reeks van ‘vertrouwenwekkende maatregelen’ wordt onder meer een uitwisseling van krijgsgevangenen genoemd, de heropening van de luchthaven van Sanaa die wordt gecontro leerd door de Houthi’s, en de uitbetaling van ambtenarensalarissen in het Houthinoorden. Die werd in 2015 door de regeringHadi stopgezet om de Houthi’s onder druk te zetten, maar dat droeg vooral bij aan de grote armoede in het noorden.

Het kamp rond SaudiArabië staat intussen onder druk van zijn belangrijkste bondgenoot, de VS. Minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo eiste onlangs een spoedig eind aan de vijandelijkheden. Bovendien is in SaudiArabië misschien het besef gerezen dat het in Jemen een uitzichtloze oorlog voert, terwijl het Saudische koningshuis door de ophef rond de dood van dissident Jamal Khashoggi wel wat internationale goodwill kan gebruiken.

Eten is te duur

De humanitaire situatie blijft catastrofaal. Volgens de Verenigde Naties heeft driekwart van de inwoners, of 22 miljoen Jemenieten, hulp nodig. Voor ruim acht miljoen mensen is of dreigt er hongersnood. Dat komt ‘niet omdat er geen voedsel of internationale hulp is’, zegt de Belgische hulpverlener. ‘Er is eten verkrijgbaar op de markt en in de supermarkt. Alleen kunnen de meeste mensen zich dat niet meer veroorloven. De ambtenaren in het noorden zijn al drie jaar niet betaald. De oorlog heeft infrastructuur vernietigd en jaagt Jemenieten op de vlucht, zodat ze hun hele hebben en houden verliezen. En dan is er een torenhoge inflatie omdat de waarde van Jemenitische riyal is gekelderd tegenover de dollar. De prijzen zijn verdrievoudigd.’

‘De hele economie is ondersteboven gegooid. De VN mogen veel werk verzetten, SaudiArabië en de Emiraten sturen veel geld – om te tonen dat ze het eigenlijk goed menen met de Jemenieten – en ook België is een grote donor. Maar voorlopig is het behelpen met noodhulp, wat de mensen op termijn alleen verder afhankelijk maakt. Intussen hebben ze geen inkomen, en geen vrede.’

Het Saudische koningshuis kan door de ophef rond de dood van dissident Jamal Khashoggi wel wat goodwill gebruiken