In de naam van de vader, de zoon en crystal meth
Timothée Chalamet en Steve Carell schitteren als vader en zoon in een aangrijpend drama over het monster genaamd verslaving. Felix van Groeningen maakt films met zijn hart – en ‘a little help from his friends’.
Het is iets strafs in de beste films van Felix Van Groeningen: hoe hard je je ook tegen al die grote gevoelens verzet, vroeg of laat overspoelen ze je toch. Dat kan niet alleen vakmanschap zijn, niet alleen wat nogal vaag ‘regietalent’ wordt genoemd. Behalve hard werk is het ook het werk van een hart dat, zoals Neil Young in Beautiful boy zingt, van goud moet zijn. Er zit iets oprechts in zijn films, iets dat je niet kan faken.
Dat begint deze keer al bij de bron. Tien jaar geleden schreef de Amerikaanse journalist David Sheff een ontluisterend boek over de crystal methverslaving van zijn zoon en de collateral damage op het hele gezin. Ook zoon Nic bundelde zijn herinneringen aan dat leven op de rand van de dood. Brad Pitt kocht meteen de rechten met zijn productiehuis Plan B, dat eerder al achter 12 years a slave en Moonlight zat. De film geraakte niet van de grond, ook niet met Cameron Crowe als regisseur. Maar toen ze in Hollywood The Broken Circle Breakdown zagen, was de ban gebroken.
Engel met satans stem
Met Beautiful boy bewijst Van Groeningen dat hij de kijker ook naar de keel kan grijpen met een Amerikaans verhaal en een Amerikaans budget – 20 miljoen dollar is daar eerder aan de lage kant, maar wel vijf keer zoveel als het budget van Belgica.
Toch kon hij zijn eigen stem bewaren. Hij herschreef zelf het scenario en nam uit eigen land zijn chef fotografie Ruben Impens mee. Voor het eerst moesten ze grotendeels werken op filmsets in studio’s in plaats van op locatie. Het knappe production design (lees: de decors) is van de man die ook het claustrofobische ontvoeringsdrama Room boeiend hield.
Het huis van de Sheffs herkent u mogelijk uit de tvserie Big little lies, maar het is mooi hoe dat hier de sfeer oproept van een boomhut, een sprookjesachtige schuilplaats in de natuur, een heiligdom van de familie waar de verslaving brutaal inbreekt. De zware takken van de boom in de tuin roepen de hersenkronkels op van de vader die zijn hoofd pijnigt over de vraag hoe hij zijn zoon kan redden – nee, hoe hij zijn zoon kan helpen.
Net als in The Broken Circle Breakdown houdt Van Groeningen zich niet in. Met Beautiful boy maakte hij de perfecte tearjerker – toch als dat woord ook als een compliment mag worden gebruikt. Dan is het een cadeau als je voor die vaderrol een acteur hebt als Steve Carell, de man die ooit begon als comedian, maar in het onderschatte drama Foxcatcher zijn tragische talenten toonde. Wat is hij sterk in understatement, zo belangrijk in een film die niet terugdeinst voor emoties.
En dan is er nog het fenomeen Timothée Chalamet, gecast voor hij een ster werd met Call me by your name. De 22jarige maakt geheid grote kans op een Oscarnominatie voor beste bijrol. Hij geeft Nic trekjes van een engel, maar dan een die in de pijnlijkste scènes tegen zijn vader spreekt met de stem van de duivel, de stem van zijn verslaving. Het doet extra pijn, omdat die knappe jongen zoeven nog aan het dollen was met zijn broertje en zusje in de tuin.
Bowie op de soundtrack
‘Hervallen maakt deel uit van herstel.’ Het is een pijnlijke waarheid die vader en zoon tot hun schade en schande onder ogen moeten komen. Pijnlijk, vooral omdat elke keer de laatste kan zijn. Het is de essentie van de film, die daardoor onvermijdelijk een cyclische structuur krijgt. Want zo was het ook voor David en Nic: opkrabbelen om zo mogelijk nog dieper te vallen. Het vergt van de kijker dat hij zich overgeeft aan de stroming, met zijn vertragingen, versnellingen en flashbacks.
Er waren bloed, zweet en Nico Leunen voor nodig om daar toch een coherente, aangrijpende film van te maken. Eerst was de montage in handen van Stephen Mirrione, maar de monteur van Traffic, Ocean’s eleven en The revenant kreeg de klus niet geklaard. Van Groeningen liet zijn vaste compagnon Nico Leunen overvliegen, die kleine wonderen verrichtte. Misschien is het wel de hartenklop van Nico Leunen die door de film bonst.
Prachtig hoe hij de kijker, op de meeslepende muziek van Sigur Rós, meeneemt van de idiote euforie van crystal meth naar
Er waren bloed, zweet en Nico Leunen nodig om van ‘Beautiful boy’ een coherente en aangrijpende film van te maken
de eenzame neergang die daarop volgt. Net als in The Broken Circle Breakdown speelt muziek een cruciale rol. Ook dat is film maken in de VS: dan kun je plots David Bowie, John Lennon en Mogwai op je soundtrack zetten.
Een magistrale, muzikale montage was nodig voor de scène waarin de vader, in het holst van de nacht, de auto inkruipt om op zoek te gaan naar zijn zoon, die ergens in de straten van de stad knockout ligt. Het is herkenbaar voor velen die verslaving ooit van dichtbij hebben gezien. ‘I gotta find a
way, a better way’, schreeuwt Kurt Cobain in ‘Territorial pissings’ en in een flits ziet de vader zijn zoon weer naast hem zitten in diezelfde auto, jaren geleden, luidkeels meezingend.
Dat is hoe hartverscheurend het geheugen werkt: een liedje slingert je zo terug in de tijd. En dat is een straf staaltje montage, culminerend met een lading kots over de versnellingspook. Na Belgica is dat opnieuw de teneur die blijft hangen na een film van Van Groeningen: het feestje is voorbij. Met een Vlaamse regisseur, chef camera en monteur is Beautiful boy de beste Belgische film die ooit in de VS werd gedraaid.
Beautiful boy
Van: Felix van Groeningen
Met: Steve Carell, Timothée Chalamet (120 min.)