WINKELFORMULE MET HOUDBAARHEIDSDATUM

Lange tijd was het zakenmodel van Ikea helder. Aan de rand van grote steden, dicht bij een snelweg, zocht het bedrijf een veld dat geschikt was voor de bouw van de bekende blauwe loods en het bijbehorende parkeerterrein. Daarna distribueerde het dikke brochures met glanzende kleurenfoto’s. Het rekende erop dat mensen uit de verre omtrek met het hele gezin in de auto naar het veld kwamen rijden om er geld uit te geven.

Maar dat model heeft zijn beste tijd gehad. Die vaststelling komt niet van analisten of marktwatchers, maar van Ikea zelf. Al een tijdje verkondigen Ikeamanagers in internationale media dat de ‘blue box’ niet langer de toekomst is. Het model steunt op pijlers die weinig toekomstbestendig zijn: ruimtebeslag, automobiliteit, grootschaligheid. Het zijn dezelfde pijlers waarop Uplace had ingezet. Dat dit project het niet heeft gehaald, is een teken des tijds.

De samenleving verandert. Auto’s zitten in de verdomhoek. Steden worden compact. Spullen laten we aan huis leveren. Vrije tijd is te kostbaar om in winkels door te brengen. Papieren folders zijn niet duurzaam. Eenpersoonshuishoudens worden talrijker. Ikea blijft niet passief afwachten tot het bedrijf door die ontwikkelingen voorbijgestreefd zal zijn. Het ziet in dat het nu moet handelen, om over twintig jaar nog een bestaansrecht te hebben.

In dat kader worden 7.500 banen geschrapt, waarvan een honderdtal in België. Door af te slanken hoopt het bedrijf wendbaarder te worden. Ikea geeft zijn geld liever uit aan nieuwe initiatieven om relevant te blijven, dan aan overhead in elk van de dertig markten waarin het actief is.

Ikea benadrukt dat er ook 11.500 nieuwe banen gecreëerd zullen worden in toekomstgerichte activiteiten, zoals kleinere winkels in de stadscentra en onlineactiviteiten. Bij dat soort beloften is een gezond wantrouwen gerechtvaardigd. Maar tegelijk kun je er niet tegen zijn dat Ikea bereid is zichzelf in vraag te stellen, en niet halsstarrig blijft vasthouden aan wat het altijd al heeft gedaan. Die houding heeft al veel bedrijven de kop gekost.

Hoe de veranderende samenleving het winkellandschap zal veranderen, weet niemand. Dát het zal gebeuren, staat vast. Het pleit voor het Ikeamanagement dat het bereid is taboeloos over de toekomst na te denken. Nu ingrijpen kan later erger voorkomen.

Je kunt er niet tegen zijn dat Ikea bereid is om zichzelf in vraag te stellen