Toren Pisa steeds rechter

De toren van Pisa komt steeds rechter te staan. 4 centimeter in de voorbije 17 jaar, om precies te zijn.

licht dat weerkaatst wordt.’

Door telescoopbeelden te vergelijken met klimaatmodellen op aarde, simuleerden de onderzoekers de samenstelling van de dampkring en bijgevolg het klimaat.

Altijd barbecueseizoen

Trappist1 blijkt klein maar krachtig. Op Trappist1b, de planeet het dichtste bij de ster, is het permanent barbecueseizoen. De verschroeiende planeet biedt leven geen schijn van kans. Het is er zo heet dat er zelfs geen wolken zwavelzuur kunnen ontstaan.

Op de volgende planeten in het rijtje, Trappist1c en Trappist1d, is het al iets draaglijker. Toch krijgen ze nog meer energie van hun ster dan Venus en de aarde van de zon. Er is een atmosfeer,

maar geen die het leven gunstig stemt.

Als er ooit oceanen aanwezig zijn geweest, dan is het water niet lang blijven hangen. Als water verdampt op het planeetoppervlak, breekt ultraviolet licht van de ster de watermoleculen in stukken. Daardoor komt er waterstof vrij. Dat is het lichtste chemische element en kan aan de zwaartekracht van een planeet ontsnappen. Zuurstof is zwaarder en blijft achter. Het kan een atmosfeer vormen, maar dan een hele dikke, onherbergzame.

Peperdure telescopen

De enige kanshebber voor leven is volgens het onderzoek planeet Trappist1e. Omstandigheden maken vloeibaar water aan het planeetoppervlak mogelijk. Als niet al het water er ooit verdampte, zou die zelfs volledig bedekt kunnen zijn door een zee, met een klimaat gelijkaardig aan het onze. Alles verder van de ster, de planeten f, g en h, is dan weer bevroren.

In 2021 wordt de James Webb Space Telescope gelanceerd. Studies als deze vertellen ons in welke richting we zulke peperdure telescopen moeten mikken om in beperkte tijd nuttige inzichten te kunnen krijgen.

Al tijdens de bouw begon de toren van Pisa over te hellen. 1995 was een bijzonder onheilspellend jaar, toen begon het bouwwerk onverwacht te bewegen. Op een dag was de toren een millimeter schever komen te staan, een beweging die normaal pas elk jaar plaatsvond. Een tegengewicht van 800 ton lood moest de toren recht houden. Maar experten trokken aan de alarmbel: het probleem zat lager. De Toscaanse klokkentoren staat op een leemachtige zachte ondergrond, die vervormt onder het gewicht. Tegengewichten en steunpilaren zijn niet voldoende. Daarom werden eind jaren 90 vier meter diepe gaten in de grond geboord, aan de hoge kant van de scheve toren. Zo kan de grond daar langzaam inzakken, waardoor de hellingsgraad traag maar zeker afneemt. Sinds die ingreep ging de hellingsgraad van 5,5 naar 4 graden, wat volgens de autoriteiten betekent dat de toren de komende 300 jaar niet tegen de vlakte gaat. Ter bewaking evalueert de werkgroep Guardiani della Torre elke drie maand de beweging van de toren.

We kunnen alvast al op zoek naar een nieuw bouwwerk waar we ‘tegenaan kunnen leunen’ in clichévakantiekiekjes. (ivb)

Omstandigheden maken vloeibaar water aan het planeetoppervlak van Trappist1e mogelijk