Zijn is interessanter dan pose’

Jeroen Perceval: ‘Een vriend van me zei ooit dat er in elk van ons een zwarte hond zit, zo’n kwijlende.’

Maar het vergt lef.

‘Het vergt moed om tegen iemand te zeggen: neen, dat vind ik niet oké. Of: ik voel me niet goed. Of: ik zie u graag. Maar de wereld zou er wel bij varen mochten meer mensen kwetsbaar durven zijn. Fragieler. Dat vind ik zo mooi aan acteurs die dat laten zien, die niet alleen de stoerste versie van zichzelf staan te spelen, maar ook lelijk en kwetsbaar durven zijn. Philip Seymour Hoffman was daar meesterlijk in. Hoe klein of groot zijn rol ook, je voelde altijd meteen zijn struggle. Dat komt omdat hij ook gewoon een onzekere mens was, met vele demonen. In een interview vertelde hij ooit dat acteren voor hem nog altijd aanvoelde als hele zware gewichten heffen. Dat vind ik mooi, dat iemand al zoveel bewezen heeft en het ook nog altijd moeilijk kan vinden, en nog altijd onzeker is. En vooral: dat durft te tonen. Acteurs die heel zeker zijn van zichzelf, vind ik saai om naar te kijken.’

Zijn die wel zo zeker van zichzelf?

‘Wellicht niet. Ze verkiezen de pose. Dat is een andere manier om ermee om te gaan. Ik vind dat oninteressant.’

Hoffmans demonen werden hem fataal. Na twintig jaar zonder drugs herviel hij en stierf. Jij bent dit jaar vijftien jaar clean, maar je bezingt dat ‘beestje’ wel nog steeds op je plaat. Werkt dat therapeutisch?

‘Zeker. Erover schrijven en er muziek over maken is gezonder dan weer dope nemen. Het is mijn persoonlijke psychiatrische creatherapie! (lacht) Maar ja, het is een uitlaatklep. Als ik niet zou schrijven, niet zou acteren, niet zou spelen of rappen, word ik vrij destructief. Een vriend van me zei ooit dat er in elk van ons een zwarte hond zit, zo’n kwijlende. Altijd is er het gevaar dat niet jij met die hond wandelt, maar dat die hond met jou aan de haal gaat. Ik denk dat je er vrienden mee moet worden. De hond af en toe tevredenstellen, maar hem wel leren temmen. Voor die destructiviteit creatieve, transformatieve oplossingen zoeken. Een uitweg. Kijk naar de rituelen van mensen in de oertijd. Zij tekenden mammoeten op de grotten om hun onmacht tegenover die krachtige beesten te bedwingen. Om de angst te bezweren.’

Jij temt het beest door films te maken, te spelen, te vertellen en te rijmen?

‘Ja. En in dat proces word je ook één met je toeschouwer. Als iemand je volledig begrijpt, of geraakt wordt door een liedje of een film, dan verdwijnt het ego. Dat is het dubbele aan alles in de kunsten: om tot echte schoonheid te komen moet je de lelijkheid durven aangaan, in het niets durven verdwijnen, durven falen, egoloos woorden, en tegelijkertijd met je hele ego laten zien dat je iets kan. Het is tegelijkertijd verdwijnen en er keihard durven staan.’

‘Ik ga ook nog wekelijks naar een zelfhulpgroep. Je moet er levenslang mee bezig blijven. Als je onoplettend wordt, komt het stemmetje terug: ach, dit moet toch nog wel een keertje kunnen, zegt die. Er is een gezonde angst voor herval nodig om het beestje te blijven onderdrukken.’

Flip Kowlier bezong in vroegere tijden

blz. C10