Pokeren tot het einde
De Britse premier en de 27 EUleiders kunnen zondag de twee Brexitakkoorden ondertekenen, als er tenminste een doorbraak komt over de kwestieGibraltar.
1.
Hoe groot is de kans dat Spanje nog roet in het eten gooit?
De Spaanse regering speelt het hard. Na een gesprek met zijn Britse collega Theresa May toonde Pedro Sanchez zich in een tweet erg strijdvaardig. ‘Mijn regering zal steeds de belangen van Spanje verdedigen. Als er geen verandering komt, zullen we ons veto stellen tegen de Brexit’, schreef hij.
Spanje eist dat de onderhandelingen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk over de toekomstige handelsrelatie niet gelden voor Gibraltar. Omdat de Britse kroonkolonie zo belangrijk is voor Spanje, moet Madrid mee aan tafel. Op dit moment staat dat niet met zoveel woorden in het scheidingsakkoord en het princiepsakkoord over de toekomsti ge relatie waarover May en de 27 EUregeringsleiders zondag hun zegen moeten geven.
De Europese ambassadeurs moesten dus gisteren weer aan de slag om te proberen daar een mouw aan te passen. Dat leek aanvankelijk te lukken, want in de loop van de dag liet Sanchez’ minister van Europese Zaken, Luis Marco Aguiriano, verstaan dat er een overeenkomst met de Britten was geslo ten. ‘We moeten alleen nog een schriftelijke verklaring krijgen.’
Maar vanuit Madrid kwam snel de boodschap dat een ‘poli tieke verklaring’ over Gibraltar niet voldoende was. Daarom moest een derde document een oplossing bieden. Daarin zouden de 27 regeringsleiders specificeren wat hun prioriteiten zijn in de toekomstige onderhandelingen met het VK.
In elk geval leek niemand er echt rekening mee te houden dat Spanje zijn verzet zou volhouden tot zondag. In principe kan Madrid de deal niet tegenhouden. Een gekwalificeerde meerderheid (ongeveer 20 landen) is voldoende om hem goed te keuren.
Natuurlijk wil de EU het liefst unanimiteit, maar als het echt moet, zal de deal ook goed gekeurd worden zonder Spanje. Er staat te veel op het spel en de onderhandelingen hebben lang genoeg geduurd.
2.
Waarom doen de Spanjaarden nu nog lastig?
De Spanjaarden beweren dat ze op het laatste moment gerold zijn. Ze verwijzen naar artikel 184 dat in extremis nog aan het scheidingsverdrag – dat wettelijk bindend is – is toegevoegd. Dat spreekt in algemene bewoordingen over de onderhandelingen tussen het VK en de EU over de toekomstige relatie. Madrid zegt dat het niet wist van dit artikel en dat het tot verwarring kan leiden. ‘Mijn regering zal steeds de belangen van Spanje verdedigen.’
Sanchez zit ook in verkiezingsmodus. Volgende week zijn er regionale verkiezingen in An dalusië. Zijn socialistische PSOE staat er traditioneel sterk, maar Pablo Casado, de leider van de Partido Popular, is aan het stoken. Verdedigt Sanchez wel genoeg de belangen van duizenden Spanjaarden die in de Britse kroonkolonie wonen en werken? Sanchez moest dringend laten zien dat hij weegt in Brus sel.
3.
Zijn er nog andere twistpunten?
Die zijn er zeker, maar ze brengen de ondertekening van de twee akkoorden niet meer in gevaar. Ze zullen wel volop spe len als over de toekomstige rela tie tussen de EU en het VK onderhandeld moet worden. De visserijrechten, bijvoorbeeld, hebben alle elementen in zich om uit te groeien tot een splijtzwam tussen het VK en de EU. De EUlanden aan de Noordzee kunnen nu onbeperkt vissen in de Britse wateren. Dat zal veranderen. Op dat vlak staan zelfs de Schotten lijnrecht tegenover de Europeanen.
4.
Groeit de kans dat het Britse Lagerhuis instemt met de deal?
Theresa May is volop bezig om de Britse publieke opinie te overtuigen dat deze deal de best mogelijke is voor het VK. Gisteren mochten de luisteraars van Radio 5 haar vragen stellen en de boodschap was duidelijk: ‘De EU zal ons geen betere deal meer aanbieden’. May hoopt op die manier ook de parlementsleden onder druk te zetten om voor de akkoorden te stemmen. Toch lijkt ze nog altijd geen meerderheid te hebben.
Er wordt nu al rekening mee gehouden dat de Britse premier de akkoorden desnoods een tweede keer voorlegt aan het parlement. Zeker als ze bij eerste stemming nipt verworpen worden, is een tweede stemming niet uitgesloten.