Uw levensstijl kan uw leven redden
Slap gevoel of echt ziek? Slik geen pilletje, maar doe een ‘levensstijlinterventie’. Met dat idee is de vzw LifeMe, een pact tussen artsen, onderzoekers en patiënten, van start gegaan. ‘Het gaat erom dat mensen, door hun gedrag te wijzigen, de kwaliteit van hun leven zien verhogen.’
BRUSSEL I Veertien jaar was Charlotte Pots (39) toen ze hoorde dat ze aan diabetes (type 1) leed. En zesendertig was ze toen ze crashte. ‘Burnout, het bekende patroon: geen energie meer, altijd supermoe, alles sloeg tegen’.
Ze veranderde haar levensstijl, en dat hielp. Maar eenmaal de symptomen van burnout weggewerkt, bleef diabetes een probleem. ‘Je mag alles eten, zeggen ze, zolang je maar je medicatie neemt. Maar daardoor had ik mijn bloedsuikerspiegel niet onder controle. Mijn stemming ging op en neer, als een emotionele rollercoaster. Ik was op weg naar een volgende crash.’
Zoals Pots zijn er miljoenen mensen. Volgens de Global Burden of Diseasestudie, onlangs gepubliceerd in The Lancet, is 72 procent van de sterfgevallen het gevolg van chronische aandoeningen (NCD’s). De Wereldgezondheidsorganisatie ziet het beperken van NCD’s als een absolute prioriteit. In de meeste gevallen zijn die vroegtijdige sterfgevallen het gevolg van roken, obesitas, hoge bloeddruk, hoge cholesterol, diabetes, een slecht dieet, te veel alcohol en stress, te weinig beweging. ‘En alle hebben zij te maken met levensstijl’, zegt Reginald Deschepper.
De Schepper, professor en medisch antropoloog, is de eerste voorzitter van de nieuwe vzw, LifeMe, die morgen haar eerste congres houdt aan de VUB. De boodschap: een ‘levensstijlinterventie’ kan veel ziektes voorkomen en zelfs genezen.
Belg slikt meeste pillen
Anders gaan leven is niet eenvoudig voor Belgen. Elke dag slikken we 14 miljoen (terugbetaalde) pillen. We zijn daarmee koploper in Europa. ‘We vermijden graag onzekerheid’, denkt Deschepper. ‘Daarom willen we graag gerustgesteld worden. Anderen kunnen daar beter mee om. Nederlanders, bijvoorbeeld, hebben een groot geloof in de natuurlijke gang van zaken. Het is een cultureel patroon: het zuiden van Europa slikt meer pillen.’
‘Ik ben voedingsgeneeskunde gaan studeren’, zegt Charlotte Pots. ‘Het lichaam voeden in plaats van het te vullen. Minder bewerkte koolhydraten, voeding die dus “diabetesproof” is, om af te raken van die dalen en pieken als gevolg van mijn turbulente suikerspiegel. Nu spuit ik 70 procent minder insuline, en mijn globale bloedsuikerwaarde heb ik onder controle. Dat had grote impact op mijn mindset, mijn stressniveau, mijn slaap. Ik voel me veel zelfzekerder en sterker.’
Ze weet dat ze overkomt als Moeder Gans die een sprookje vertelt, maar Deschepper springt bij: ‘Volgens onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Science zou dikkedarmkanker voor 70 procent vermijdbaar zijn door aanpassingen in de levensstijl. Hetzelfde voor hersenbloedingen. Cardiovasculaire aandoeningen voor 80 procent, en diabetes zelfs voor 90 procent.’
Hij is niet tegen pillen, wel dat ze overgeconsumeerd worden. ‘Traditioneel pakken we de problemen aan als ze zich stellen, en daar blijft het bij. Levensstijlgeneeskunde werkt meer vanuit de basismechanismen van gezondheid. Die paradigmashift hebben we vandaag nodig.’
Vergrijzing
Het zit in de tijd. Eerder dit jaar hield ook de European Lifestyle Medicine Organisation (ELMO) haar eerste congres. Dat veel Europese landen volop aan het vergrijzen zijn (met bijhorende kwalen), en de medische kosten te hoog worden voor de overheidsbudgetten, speelt ook mee. Chronische aandoeningen hebben een nieuwe aanpak nodig.
LifeMe gaat verder op de inzichten van de Amerikaanse medische wetenschapper Dean Ornish, een pionier in de ‘Lifestyle Medicine’ die bekend werd toen hij Bill Clinton (na drie hartaanvallen) aan het plantaardig diëten kreeg. Ornish werkt op vier pijlers: voeding, beweging, stressmanagement en sociale steun. LifeMe voegt daar zingeving, slaap en milieu aan toe. In beide gevallen is de aanpak veeleer holistisch: alles hangt samen.
Lief zijn volstaat niet
‘Nee, we zullen kanker niet genezen door lief te zijn voor een patiënt’, geeft Deschepper meteen toe. ‘Niettemin: gebrek aan sociale steun heeft dezelfde impact als het roken van 10 tot 15 sigaretten per dag.’
Maar vaak wordt aan levensstijl een placeboeffect toegeschreven, toch? De Schepper: ‘Dat maakt niets uit. De effecten van sociale steun en placebo liggen dicht bij elkaar. Onze methode heeft een biomedische en een psychosociale component. Het gaat erom dat mensen, door hun ge drag te wijzigen, de kwaliteit van hun leven zien verhogen. Dan zetten ze door.’
Kritiek hoort erbij. De traditionele geneeskunde vindt de levensstijlgeneeskunde ‘alternatief’, vaak ook ‘misleidend’, en kent het onderzoek vaak niet. Deschepper: ‘Het onderzoek waarop we steunen verscheen nochtans in de meest gezaghebbende tijdschriften. Dat het minder bekend is, komt omdat we niet de financiële middelen hebben als de farmaceutische sector. Er zijn 150 geneesmiddelen voor diabetes en geen enkel geneest. Maar door je levensstijl te veranderen, kom je dicht bij genezing.’
Als levensstijl een pil zou zijn, was het dé pil, zegt hij.
Het congres richt zich in de eerste plaats op wetenschappers en artsen, maar ook patiënten zijn welkom, want zij zijn in deze aanpak vaak ervaringsdeskundigen. ‘Ik ben nu actief als diabeteslifestylecoach’, zegt Pots. ‘Ik geef informatie op mijn website en bied mensen een waardevoller leven mét diabetes aan. Ik luister goed naar hen – het is zo belangrijk om steun te geven – en ik probeer hun mindset te veranderen.’
‘Je mag alles eten, zeggen ze, zolang je maar je medicatie neemt. En toch was ik op weg naar een volgende crash’ CHARLOTTE POTS
Diabetespatiënte
‘Gebrek aan sociale steun heeft dezelfde impact als het roken van 10 tot 15 sigaretten per dag’
REGINALD DESCHEPPER
Professor en medisch antropoloog
En de vzw wil meer onderzoek en meer ervaringen, met als doel in meer ziekenhuizen mensen te coachen. Deschepper: ‘We willen samenwerken met de ziekenfondsen en de overheden. We willen de motor zijn om alles wat al gebeurt, samen te brengen.’ Het congres ‘Levensstijl als medicijn’ vindt plaats op zaterdag 8 december aan de VUB.