Gangstertelefoon eindelijk gekraakt
Een beetje crimineel met diepe zakken neemt geen genoegen met een gewone gsm. Hij communiceert met een ‘cryptofoon’. Al is ook die niet waterdicht.
BRUSSEL I Vanuit hun ‘privacy store’, onder een appartementsgebouw aan een invalsweg in het Nederlandse Arnhem, verkochten twee mannen van middelbare leeftijd aan de Nederlandse onderwereld hun cryptofoons: aangepaste smartphones waar criminelen tuk op zijn. Zo’n toestel ziet eruit als veel andere smartphones, al gaat het zelden om het nieuwste model. Selfies kun je er niet mee nemen, want doorgaans zijn de camera’s en zelfs de microfoons eruit gehaald.
Daar malen de gebruikers niet om. Integendeel: zij zijn net op zoek naar zulke smartphones, waar je alleen tekstberichten mee kunt versturen op een manier die niet kan worden getraceerd. De besturingssoftware op de cryptofoons is zo aangepast dat alle communicatie geëncrypteerd verloopt: er wordt een laag versleuteling rond gelegd, waardoor de berichten onleesbaar zijn wanneer de politie ze onderschept. En ze betalen er graag grof geld voor. In de ‘privacy store’ kostten de toestellen 1.500 euro – per halfjaar, welteverstaan.
De verkopers hadden hun eigen applicatie ontwikkeld voor beveiligde chatgesprekken: ‘IronChat’. Op de site waarlangs ze hun cryptofoons verkochten, prijkte zelfs een citaat van klokkenluider Edward Snowden, die grootschalige afluisterpraktijken aan het licht bracht en zich sindsdien engageert voor meer online privacy. ‘Ik gebruik PGP (dé standaardtechnologie voor encryptie, red.) om gewoon “hallo” te zeggen. Voor een serieus gesprek gebruik ik IronChat.’
Drugslab opgerold
Alleen is dat citaat vals. Snowden heeft nooit IronChat aangeprezen. Het geeft een idee van het lef van het duo achter IronChat. De twee liepen enkele weken geleden tegen de lamp. De Nederlandse politie maakte begin vorige maand bekend dat ze een 46jarige en een 52jarige man had opgepakt die het hele systeem op poten hebben gezet. Ze worden verdacht van witwassen en deelname aan een criminele organisatie.
Door de actie tegen de telefoonverkopers kreeg de Nederlandse politie naar eigen zeggen een ‘unieke inkijk’ in de communicatie onder criminelen. Via een server die de mannen achter de ‘privacy store’ gebruikten, zijn ruim 258.000 chatberichten meegelezen. Daardoor heeft de politie een drugslab in Enschede kunnen oprollen en is er 90.000 euro aan cash geld, automatische wapens en MDMA en cocaïne in beslag genomen.
Op afstand gewist
Ook het Belgische gerecht heeft ervaring met cryptofoons. Bijna twee jaar geleden raakte bekend dat het Antwerpse gerecht twee telefoonhandelaars had opgepakt die aangepaste BlackBerrytoestellen verkochten aan de beruchte drugsbendes van de ‘Mixers’ en de ‘Turtles’
Zij spelen een rol in de escalatie van het drugsgeweld in de Koekenstad. Dat onderzoek loopt nog. Intussen blijft het gerecht stoten op ondoordringbare communicatie in allerlei dossiers.
‘We zien regelmatig cryptofoons opduiken in onderzoeken naar criminaliteit waarin veel geld omgaat, zoals drugs en mensenhandel’, zegt Robrecht De Keersmaecker, coördinator van het Nationaal Expertisenetwerk Cybercrime, waarin politie en gerecht overleggen. ‘Die toestellen kosten snel meer dan duizend euro per telefoon, en daar komen nog kosten voor het dienstleveringscontract bij. De verkopers van de cryptofoons bieden naast het communicatienetwerk namelijk ook diensten aan zoals de mogelijkheid om het toestel vanop afstand helemaal te wissen.’ Dat komt van pas wanneer het toestel in handen valt van speurders.
‘De cryptofoons zijn zeer populair, ook al zijn ze allesbehalve handig’, zegt De Keersmaecker. ‘Berichten worden bijvoorbeeld vaak gewist vlak nadat ze zijn gelezen. Alles wat een eventueel lek zou kunnen veroorzaken, is uitgeschakeld. Het enige wat je nodig hebt, is een abonnement voor dataverkeer, wat op zijn beurt ook nog eens is versleuteld.’
Lamborghini verbeurd verklaard
De actie in Nederland was niet de enige klap voor het wereldje van de cryptofoons. Aan de andere kant van de oceaan pleitte de baas van het Canadese bedrijf ‘Phantom Secure’ in oktober schuldig aan medeplichtigheid bij internationale drugssmokkel. Hij gaat akkoord met de verbeurdverklaring van tachtig miljoen dollar aan cash geld, een Lamborghini en gouden munten. Net zoals in de Belgische en Nederlandse zaak is het opmerkelijk dat het Amerikaanse gerecht achter de leveranciers van de cryptofoons aan gaat. Op zich zijn de toestellen en de encryptietechnologie die erop wordt gebruikt, niet illegaal. ‘Wij zijn ook niet tegen encryptie’, verzekert De Keersmaecker.
Maar doordat de verkopers van die toestellen zich in veel gevallen willens en wetens exclusief richten op criminelen en zo betrokken raken in de organisatie, komen ze ook in het vizier van het gerecht.
‘We zien geregeld cryptofoons opduiken, vooral in drugs en mensenhandeldossiers’ ROBRECHT DE KEERSMAECKER
Nationaal Expertisenetwerk Cybercrime