Arne Sierens zet stap opzij bij Compagnie Cecilia
Theatermaker Arne Sierens treedt af als artistiek leider bij zijn Gentse gezelschap om op andere plaatsen meer creaties te kunnen maken.
lair toen, midden jaren 80. In mijn klas waren maar twee of drie jongens lid van een jeugdclub. De rest ging liever naar fuiven, waar toen de new beat opkwam. Onze jeugdclub stond op een bepaalde manier model voor de bende van de Roste in Bevergem. Wij waren misschien een beetje outsiders, maar wel goedaardige outsiders. In Rekkem woonde toen trouwens ook een zekere Amar, de enige NoordAfrikaan in het dorp, uit Tunesië of Algerije. Zoals de Amar in Bevergem dus.’
Hoe verder we door de centrale Rijselstraat richting grens stappen, hoe meer Franstalige winkels, cafés en kebabzaken. Bart Vanneste herkent alleen nog Café du Centre: ‘Ik speelde bij dezelfde ploeg als de zoon van de uitbater.’ We belanden uiteindelijk in een van de weinige etablissementen die nog overblijven van vroeger, het letterlijk bruine café Rue de Tourcoing. De posters van James Dean en Marilyn Monroe zijn wellicht meer dan een halve eeuw oud.
Je had als comedian kunnen kiezen voor een ‘intelligent’ typetje of zelfs cabaret, maar je kwam op de proppen met Freddy De Vadder, die net het wat marginale volk verpersoonlijkt waartoe je zelf niet behoorde.
‘Om eerlijk te zijn: ik ging er helemaal niet vanuit dat ik ooit zou optreden in cultuurcentra. Mijn voorbeeld was Luc Dufourmont, en hoe die de cafés op stelten kon zetten. In het begin had ik ook podiumvrees, angst om mij aan te stellen. Doordat ik Freddy De Vadder opvoerde, verplichtte ik mezelf om de zaken simpel te houden. Dat ligt trouwens in de lijn van de antielitaire gevoelens die veel mensen in onze streek nog koesteren. Liever rock’nroll dan een welbespraakte kleinkunstenaar. En Freddy ís een rock’nrollpersonage, hij trekt zich van niks of niemand iets aan.’
Freddy De Vadder leek lange tijd een relict uit vroegere tijden. Vandaag lijkt hij met zijn onorthodoxe meningen en uitspraken eerder een voorloper.
‘Freddy is inderdaad ingehaald door het populisme. De Brexit en de verkiezing van Trump hebben mij echt gechoqueerd. Orban, Poetin, Erdogan: het zijn stuk voor stuk bullebakken. Het grote verschil is dat Freddy het hart op de juiste plaats heeft, omdat hij uit de onderste lagen van de maatschappij komt. Hij weet waar het over gaat. Freddy is misschien wel een populist, maar zoals die mannen heeft hij het nooit bedoeld. Daar gaat ook mijn nieuwe voorstelling over. Freddy De Vadder is veel kwetsbaarder dan Trump. Hij zou nooit muren laten bouwen of vluchtelingen laten opsluiten.’
Je had er ook nog een schep bovenop kunnen doen, en Trump proberen te overtroeven.
‘Integendeel. Freddy voelt zich eerder geroepen om de sociaaldemocratie te redden. Wie had dat ooit durven te denken? (vette lach) Als je voor die lul stemt, kun je even goed voor mij stemmen, zegt Freddy. De politiek zal in elk geval een stuk leuker worden.’
‘De positieve kant van het po pulisme is dat het een plaats geeft aan de frustraties van de mensen. Ik begrijp dat veel mensen niet meer begrijpen wat er allemaal gebeurt, behalve dat zij meer belastingen en hogere benzineprijzen moeten betalen. Ik heb een opleiding sociale wetenschappen gevolgd – niet afgemaakt – en zelfs ik heb het moeilijk om het nieuws te volgen. Daarom kan ik begrip opbrengen voor het protest van de gele hesjes. Het gaat niet alleen om dure benzine maar ook om de mallemolen van lenen en consumeren, de kansarmoede door lagere pensioenen, de besparingen op de rug van mensen die het toch al zo moeilijk hebben. Populisme zou een zegen kunnen zijn. Aanvoelen wat er leeft bij de mensen in de straat, trots zijn op je afkomst zonder anderen uit te sluiten. Dat is het kwetsbare populisme waar Freddy De Vadder voor staat.’
Hij neemt dat zelfs heel ernstig, zag ik in de nieuwe show. De grappen blijven soms lang uit.
‘Ik heb altijd statements gegeven in mijn shows, en bepaalde mechanismen in vraag gesteld. Wat dat betreft ben ik nooit een typische standupcomedian geweest. Ik vind het niet erg dat het soms wat langer stil is in de zaal, en dat de mensen wat aandachtiger luisteren. Zeker nu er meer en meer schroom is om iets over politiek te zeggen. Behalve bij Freddy natuurlijk, die heeft zich dat nooit aangetrokken.’
Ik had gedacht dat Freddy De Vad der het ook over #MeToo zou hebben, als liefhebber van seks en mooie vrouwen.
‘Freddy is nooit seksistisch geweest, wel seksueel. Hij voelt zich helemaal niet aangesproken door die discussie.’
Het heeft lang geduurd voor Freddy De Vadder buiten het WestVlaamse comedymilieu enige erkenning en waardering kreeg, tot ‘Bevergem’ zelfs.
‘Ze hebben mij lang beschouwd als een regionaal fenomeen. Er was geen interesse in wat ik echt te vertellen had. Ik heb me lang gefrustreerd gevoeld omdat de mensen van de televisie niet geïnteresseerd waren in mij. Het was een van de hoofdredenen dat ik aan Bevergem begonnen ben. Ik wilde laten zien dat wij in WestVlaanderen ook goeie televisie konden maken. En dat gold voor ons allemaal, de schrijvers en acteurs die hebben meegedaan aan Bevergem. Wim Willaert vond het vervelend dat hij altijd Verkavelingsvlaams moest spreken in films en tvseries.’
‘Tegelijk zou Bevergem ook een dorp in de Kempen kunnen zijn, of eender waar in de wereld. Marc Coenen, toen nethoofd van Canvas, vroeg zich af of de mensen in Antwerpen wel naar Bevergem zouden kijken, maar de verhalen en de personages waren niet alleen herkenbaar voor WestVlamingen. Het gaat over gewone mensen die vastzitten in trauma’s en denkpatronen, zoals John Goodman in The big Lebowski bijvoorbeeld. De personages zijn dat zo gewend van elkaar dat ze het niet meer opmerken, en dat ze elkaar dus ook niet meer verstaan. Dat is eigen aan alle drama, het gebrek aan communicatie. Wij hebben daar gewoon een melodramatische freakiness aan toegevoegd.’
‘Bevergem’ zit intussen op Netflix, maar niet in het buitenland. Krijgt de serie nog een internationale carrière?
‘Ik ben er een beetje verbolgen over dat de VRT niet meer moeite heeft gedaan om Bevergem internationaal te promoten. Kijk hoe populair die Scandinavische krimi’s zijn geworden, en daar spreken ze toch talen die zelfs een beetje lijken op WestVlaams. Bevergem vertalen is moeilijk, laat staan dat het gedubd zou worden. Maar je kunt er wel een remake van maken in een andere taal en op een andere plaats.’
Komt er voor ons misschien nog een sequel van ‘Bevergem’?
‘Nee. Het verhaal was volledig verteld. De ontdekking van Bevergem was de ontdekking van de personages. Een tweede seizoen had alleen maar flauwer kunnen zijn. Het zou ook ondoenbaar zijn om heel die groep weer samen te brengen. Ik werk intussen wel aan een nieuw voorstel. Wannes Cappelle (Johan ‘Wantje’ Minnebo in Bevergem), Zouzou Ben Chikha (Amar Arfaoui) en Dries Heyneman (Kurt Bury) zijn bezig aan een reeks voor Vier, die zich afspeelt in de begrafeniswereld. Bevergem zendt zijn zonen uit.’
‘Freddy for president’
Sierens stond sinds 2006 aan het hoofd van Cie Cecilia, dat hij oprichtte samen met Johan Heldenbergh en Marijke Pinoy. Met haar volks, rauw en emotioneel theater groeide de theatergroep uit tot een lieveling van het publiek. In hun thuisbasis De Expeditie in Gent verkopen nieuwe producties vaak wekenlang uit. Met het vertrek van Sierens als artistiek leider neemt het gezelschap nu een nieuwe wending.
‘De laatste jaren heb ik bij Cecilia veel spektakelstukken gemaakt, zoals Ensor en Zingarate’, vertelt Sierens. ‘Maar parallel was er altijd een stem in mijn hoofd die zei dat ik ook andere concepten wou doen: musical, opera, circus, iets voor kinderen ... Ideeën die niet zo goed passen onder de vlag van Cie Cecilia. Na twaalf jaar bij hetzelfde gezelschap begon er bij mij ook wat routine in te sluipen. Daarbij komt mijn wens om meer met andere theaterhuizen te kunnen werken. Dan is het noodzakelijk als artiest om die stap opzij te durven zetten.’
Sierens zal als freelancer nog stukken blijven maken bij Cie Cecilia. Een totale breuk wordt het dus niet. Vjera Somers, momenteel zakelijk leider, promoveert tot algemeen directeur. Zij moet de toekomst van het gezelschap in goede banen leiden. Er komt geen open call voor een nieuwe artistieke leiding.
Het is wel de bedoeling dat andere en jongere theatermakers meer kansen zullen krijgen, vertelt Sierens. ‘Cie Cecilia is altijd al meer geweest dan alleen
‘Populisme zou een zegen kunnen zijn. Aanvoelen wat er leeft bij de mensen in de straat, trots zijn op je afkomst zonder anderen uit te sluiten. Dat is het kwetsbare populisme waar Freddy De Vadder voor staat’
ikzelf. Tom Vermeir heeft bij ons Chet gemaakt en ook Johan Heldenbergh creëerde bij Cecilia enkele grote successen (zoals het theaterstuk “The Broken Circle Breakdown”, red.). In de toekomst zal al zeker Jan Sobrie een nieuwe productie maken bij Cecilia.’
Maar volgende week is er eerst nog de remake van De broers Geboers, een stuk van Sierens uit 1998 dat een eigentijdse update krijgt. Sierens wil in de toekomst zijn repertoire verder afstoffen. ‘Mensen blijven me vragen wanneer ze stukken als Mijn Blackie, Apenverdriet of Altijd prijs nog eens kunnen zien. Die zou ik graag hernemen, ook bij andere gezelschappen. Kijk bijvoorbeeld naar Meiskes & jongens, de musical die Stany Crets onlangs creëerde op basis van een oude tekst van mij en muziek van Raymond van het Groenewoud. Zo’n project zou ik ook graag doen. Ik vertrek dus niet omdat ik een gebrek heb aan inspiratie – integendeel.’