Smeergeld op de zijderoutes
China verdoezelde vergaande corruptie in Maleisië en verkocht spoorlijnen tegen overschatte prijzen. Breidt het 1MDBschandaal zich uit tot Xi zelf?
BRUSSEL I Bij de Chinese president Xi kan je spontaan aan twee dingen denken: Belt and Road, en de strijd tegen corruptie. Het laatste is Xi’s grote binnenlandse motto, het eerste is zijn grootschalige marshallplan om wereldwijd infrastructuur te bouwen. Xi wil continenten verbinden en tegelijk Chinese bouwbedrijven aan het werk houden. Maar nu botsen Xi’s paradepaardjes frontaal met elkaar, in wat een opdoffer kan worden voor zijn internationale prestige.
Autocratische Razak
De krant The Wall Street Journal (WSJ) zegt dat plannen voor ‘de nieuwe zijderoutes’ diepgaander gecorrumpeerd waren dan tot nu gedacht. Ze baseert zich op verslagen van ChineesMaleisische topontmoetingen in 2016 en gesprekken met getuigen.
Alles speelt zich af in Maleisië, waar China spoorlijnen en pijpleidingen ging bouwen. Maleisië werd zo de tweede grootste begunstigde van investeringen, na Pakistan. Maar in mei 2018 moest de autocratische premier Najib Razak – totaal onverwacht en ondanks verkiezingssteun van Pe Wist de king – de baan ruimen. Meteen werd een Maleisisch onderzoek naar corruptie met het overheidsfonds 1MDB opgestart (zie inzet). Razaks opvolger begon project na project uit China af te zeggen (DS 29 augustus 2018).
Playboy ‘weet te veel’
Nu blijkt dat China de putten in 1MDB, het gevolg van jarenlange ongehinderde corruptie, graag wou vullen. De Maleisische regering wilde de Chinezen lucratieve, hoger geprijsde aanbestedingen toekennen. Die extra cash konden de Chinezen dan weer doorsluizen naar 1MDB. Grote verliezer: de Maleisiërs. Razaks regering beloofde ook Chinese militaire schepen te laten aanmeren, al kwam het niet tot concrete plannen.
Volgens The Wall Street Journal zei Xiao Yaqing, die het dossier voor China onderhandelde, dat ‘president Xi en premier Li Keqiang zijn urgente afreis naar Maleisië zelf hadden goedgekeurd.’ ‘Razak was wanhopig en China zal daar gebruik van hebben gemaakt’, sms’t journalist Martin Vengadesan (The Star).
China en Razak ontkennen. Cruciale spil is de schimmige bankier en Hollywoodplayboy Jho Low (zie inzet en DS 19 november van de corruptie rond het 2018). Low is vermist, waarschijnlijk in China. Chinaanalist Bill Bishop vraagt zich af of hij zich daar verstopt, dan wel een gevangene is. ‘Low weet waarschijnlijk veel: China zal nooit willen dat hij praat over zijn acties.’
Voor Chinawatchers is dit nieuws een bom. Er was uiteraard altijd wel kritiek op Belt and Road. Vooral de VS en India, bang om invloed in de regio te verliezen, sabelden plannen neer als een machiavellistisch plot om landen aan China te binden via schulden of duistere deals. Belangrijk is dat die stemmen tot nu werden afgedaan als verzuurde roepers aan de zijlijn, vooral in groeilanden.
Montenegro
Volgens Bloomberg was de gangbare perceptie juist dat ‘Xi ambitie toonde door noodzakelijke infrastructuur te bouwen in opkomende landen waar westerse investeerders niet de moed hadden om te komen.’
Eerdere miskleunen werden afgeschilderd als gevolg van misverstanden of incompetentie. Zo heeft Montenegro sinds 2018 een ontspoorde begroting na een eerste Chinese lening, terwijl de beloofde snelweg nog niet half af is. Sri Lanka moest, uit geldnood, de
‘Vaak komt het initiatief voor corruptie van lokale leiders, die liever hun private belangen dan die van de staatskas bewaken’
DAVID FICKLING Opiniemaker Bloomberg
gloednieuwe Hambantotahaven voor een eeuw uitlenen aan China. Het heeft 11 miljard euro schulden en 12 miljard inkomsten. Ook in Afrika fronsen EUdiplomaten de wenkbrauwen bij de soms megalomane plannen.
Corruptietrainingen
David Fickling, opiniemaker bij Bloomberg, maakt wel een kanttekening: vaak komt het initiatief voor corruptie van lokale leiders, die liever hun private belangen dan die van de staatskas bewaken. Belt and Road is volgens
Zijderoute over land (maquette foto midden)? Rechts: de autocratische expremier van Maleisië