VLIEGSCHAAMTE

Vliegschaamte heeft het niet gehaald, bij de verkiezing van het woord van het jaar 2018. Het werd moordstrookje. Misschien krijgt het woord in 2019 een herkansing. Want het zou wel eens een thema kunnen worden, dit jaar. Wie opkomt voor klimaatactie, kan tegenwoordig onmiddellijk een vraag verwachten: hoeveel vlieg je eigenlijk?

Twee Zweedse huisvrouwen voegden de daad bij het woord. Maja Rosen en haar buurvrouw Lotta Hammar hebben mediaaandacht vanuit de hele wereld gekregen toen ze uit pure vliegschaamte besloten om van 2019 een vliegvrij jaar te maken. Ze riepen via Facebook honderdduizend Zweden op hun voorbeeld te volgen. Op 31 december hadden zich 14.500 medestanders aangemeld. Een tegenvallend resultaat, maar Rosen en Hammar laten zich niet uit het veld slaan. ‘We hopen dat de overgrote meerderheid die zich heeft geregistreerd, toch zal kiezen om het vliegen in 2019 op te geven’, schrijven ze hoopvol.

Maar zelfs als ze hun doel bereikt hadden, zou het resultaat minder dan een druppel op een gloeiende plaat zijn geweest. Het effect van honderdduizend Zweden die besluiten om de rest van hun leven nooit meer een vlucht te boeken, is kleiner dan de aangroei van het Aziatische vliegvolume op één dag, rekende Johan Norberg van de liberale denktank Cato Institute voor. In 2017 namen 4 miljard mensen het vliegtuig, een aantal dat volgens de luchtvaartkoepel IATA in 2036 verdubbeld zal zijn als het beleid niet wijzigt.

De vraag is ook of een kunstmatige vraaguitval – want dat is de Zweedse actie uiteindelijk – de beste manier is om de CO2uitstoot door het vliegverkeer te verminderen. Zouden er minder vliegtuigen het luchtruim kiezen als honderddui zend Zweden een jaar niet vliegen? Of zullen de luchtvaartmaatschappijen gewoon de nietverkochte zetels met korting aanbieden aan andere Zweden, om het toestel toch nog vol te krijgen? Met yieldmanagementtechnologie passen luchtvaartmaatschappijen de prijzen con tinu aan in functie van de vraag. Daardoor moet er al een erg grote vraaguitval zijn om een betekenisvolle afname te ver oorzaken van het vliegverkeer.

Misschien is het beter om de CO2uit stoot van het vliegen te compenseren. Dat kan door een bedrag te betalen aan een organisatie die klimaatvriendelijke acties bekostigt. Je betaalt dan de bomen die de door het vliegtuig uitgestoten CO2 weer opnemen. Of je bekostigt een project dat evenveel CO2uitstoot voorkomt als je vliegreis heeft veroorzaakt. Een soort vrijwillige vliegtaks, zeg maar. Maar die moet dan wel weer hoog genoeg zijn om het gewenste effect te sorteren.

Zweden heeft trouwens in april vorig jaar al een officiële vliegtaks ingevoerd. Afhankelijk van de bestemming betalen reizigers 60 tot 400 kroon (6 tot 40 euro) extra. Heeft het geholpen? Dat onderzocht de omroep SVT in november. Het slechte nieuws: ondanks de belasting hadden de Zweden 850.000 extra vluchten geboekt in vergelijking met het jaar ervoor. Het goede nieuws: het tempo van de aangroei was gehalveerd. Maar volgens economen kan dat ook door het weer komen. De vraag naar zonbestemmingen werd gedempt door de warme zomer. En zo is de klimaatopwarmingscirkel mooi rond.

De vraag is of een kunstmatige vraaguitval de beste manier is om de CO2uitstoot door het vlieg

verkeer te verminderen