MENS & MAATSCHAPPIJ
CHEF BUITENLAND
Zullen de populisten ook in 2019 vooruitgang boeken? Wees maar zeker. Bij de nationale verkiezingen in België, Denemarken, Polen, Roemenië maar ook India zullen kandidaten die zich in ranzige bewoordingen afzetten tegen andere bevolkingsgroepen, goed scoren. En eind mei, bij de Europese verkiezingen, zullen de medestanders van Salvini, Orban, Le Pen en Dewinter samen meer zetels dan ooit in de wacht slepen. Of ze nu samensmelten tot een grote fractie of niet: ze zullen aan invloed winnen en het feit dat ze allen antiEUsentimenten koesteren, voorspelt weinig goeds voor de Europese droom.
Maar in 2019 zal zich nog een tweede spektakelstuk voltrekken: ook de tegenstanders van de populisten zullen in hogere versnelling gaan. Het gaat dan niet alleen over de tienduizenden mensen die in Boedapest, Praag, Rome en Warschau op straat komen tegen de manier waarop antidemocratische leiders onafhankelijke rechters, journalisten en opposanten muilkorven. Veel minder zichtbaar zijn de organisaties en initiatieven die je niet direct in verband brengt met de strijd tegen radicaal rechts maar toch heel bewust de ideeën van een open samenleving in zich dragen. Die bewegingen zijn toegankelijk voor iedereen, hanteren een gematigde taal, denken internationaal, koesteren nuance en houden zich ver weg van fake news en Twitterprop.
Vaak zijn ze kleinschalig en gericht op een concreet doel: een grensoverschrijdende burgerngo die de waterconflicten in de Balkan en Turkije wil oplossen (en zo grote politieke spanningen doet afkoelen), gezellige lees en schrijfateliers in Turijn, Londen, Stockholm en – binnenkort wellicht ook – Gent. Vrijwillige taalliefhebbers laten zich er inspireren door de Amerikaanse succesauteur Dave Eggers om jongeren de schoonheid en de kracht van het juiste woord aan te leren.
Politiek komt te laat
Van eenzelfde cruciaal belang: ouderorganisaties die hun best doen om alle kinderen en
en zijn weigering om te luisteren naar zijn bekwaamste adviseurs duwen Donald Trump naar de afgrond. ouders van een school bij activiteiten te betrekken, burgerinitiatieven als FilterCaféFiltré die hun acties en aanhang voor betere luchtkwaliteit vanuit Brussel uitbreiden over heel België.
Ondertussen al veel grootschaliger maar even attent voor openheid, geweldloosheid en democratische waarden, is de wereldwijde beweging tegen klimaatverandering. die op 2december nog 70.000 mensen in de straten van Brussel samenbracht.
Verwonderlijk is wel dat nietpopulistische partijen zo weinig voeling hebben met dit soort initiatieven en bewegingen. De groenen lijken hier het verst gevorderd, maar liberalen, christendemocraten en sociaal democraten krijgen hun voelsprieten voorlopig nog niet juist afgesteld. Integendeel: zij laten zich misschien wel meer inspireren door de populisten dan door de antipopulisten. De kans is groot dat zij pas na de Europese verkiezingen zullen merken dat ze te lang de verkeerde kant uitkeken en daardoor miljoenen potentiële kiezers voorbijliepen.