‘Nieuw perspectief in strijd tegen alzheimer’
Bij alzheimer hoopt een eiwit zich ongewenst in de hersenen op. Niemand wist wat de normale functie ervan was. Tot nu.
De groep van Bart De Strooper (VIB en KU Leuven), een van de wereldautoriteiten inzake alzheimer, meldt in Science dat ze gevonden heeft wat het zogenaamde APPeiwit in normale hersenen doet. ‘Dat biedt een nieuw perspectief in de strijd tegen de ziekte’, zegt Bart De Strooper. ‘Misschien zit er een geneesmiddel in dat de problemen bij mensen met alzheimer zou kunnen beperken.’
Oorzaak of gevolg
Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Er vallen steeds grotere gaten in de hersenen, tot de dood erop volgt. In de hersenen van de slachtoffers ziet men onder andere grote ophopingen van het eiwit amyloidbèta. We weten al 30 jaar dat dat afgeknipt wordt van een groter eiwit, APP. Er is lang gedebatteerd of het fout verknippen van APP de oorzaak of het gevolg van alzheimer was. Intussen probeerde men uit te zoeken hoe dat verknippen in zijn werk ging, en hoe we er invloed op konden uitoefenen. Maar zolang we niet wisten waar APP en de ervan afgeknipte Zelfportretten van de Amerikaanse kunstenaar William Utermohlen, die aan Alzheimer leed.
stukken normaal voor dienden, was het lastig om te bepalen hoe en waarom het bij alzheimer afgeknipte stuk in de fout ging.
APP is een lange worst die doorheen onze celwand geweven zit. Het leek logisch dat het zijn rol speelt via het stuk aan de buitenkant van de cel. De Leuvense onderzoekers vonden uiteindelijk een receptor die ermee reageerde. Die receptor zat op zenuwcellen, en wel op de plaats waar die met elkaar contact maken. De communicatie tussen zenuwcellen wordt voortdurend bijgeregeld, in een ingewikkeld samenspel van stoffen en mechanismen die elk op hun manier stimuleren of remmen. APP bleek remmend op te treden.
Dat zou de afwijkingen kunnen verklaren die onderzoekers zien in de netwerken van hersencellen bij muizen die een alzheimerachtige ziekte krijgen, en bij mensen nog voor ze de eerste symptomen van alz
heimer vertonen. ‘En het kan helpen in het onderzoek naar andere ziekten, want we wisten al dat die receptor een rol speelt bij onder andere epilepsie, depressie, verslaving en schizofrenie’, zegt medeauteur Joris de Wit.
De VIBonderzoekers vonden als eersten een duidelijke rol voor APP, maar daarmee zijn we er nog lang niet. Onlangs verscheen er in het Embo Journal een artikel dat wijst op een mogelijke interactie met de nicotinereceptor. De Strooper: ‘Ik denk dat we maar het tipje van de ijsberg zien. Het lijkt erop dat APP verschillende hersenreceptoren kan beïnvloeden.’
Het zal nog jaren duren eer deze fundamentele ontdekking al dan niet leidt tot een middel dat de hersenwerking van patiënten stabiliseert, of misschien verbetert. Maar die kans is er nu tenminste, zegt Science in
een begeleidend commentaarstuk.
‘Dit kan ook helpen in het onderzoek naar andere ziekten, want dezelfde receptor speelt een rol bij onder andere epilepsie, depressie, verslaving en schizofrenie’