Somberen over de Saudi’s
De Nederlandse documentairemaker Sinan Can heeft een neus voor het juiste verhaal. Hij maakte al prijswinnende reportages over de Armeense genocide, de mislukte Arabische Lente, de gruwel van IS en de kinderen van het kalifaat. Voor zijn nieuwste, vierdelige reeks trekt hij opnieuw naar het hart van de Arabische wereld. Can kreeg vorig jaar toestemming van het regime van SaudiArabië om een jaar lang te filmen in het land. Dat is best uitzonderlijk, want meestal blijven visa voor westerse journalisten beperkt tot een eenmalig bezoek.
Maar Can kon mooie adelbrieven voorleggen en bovendien was met kroonprins Mohammed bin Salman (‘MBS’) een nieuwe wind gaan waaien in het gesloten koninkrijk van de familie Saud. MBS had verkondigd dat SaudiArabië moest terugkeren naar de tijd voor 1979, toen het een meer open en gastvrij land was geweest.
In dat jaar liep het goed mis. Na een mislukte aanval van fundamentalisten op de heilige stad Mekka trok het koningshuis voluit de kaart van het wahabisme. De opstandelingen werden geëxecuteerd, maar ze haalden wel hun slag thuis. De fundamentalis tische rolluiken gingen naar beneden.
Toen Can vertrok, was MBS de man die Saudische vrouwen de moderniteit binnen zou loodsen. De Hannibal Lec terkant was nog niet bekend. De reeks begint dan ook optimistisch. SaudiArabië blijkt een land met onvermoed historisch erfgoed, een satirische cartoonist, en mooie, jonge vrou wen die koppig vechten voor hun plaats op de arbeidsmarkt. Can slaagt er ook in op plekken te raken waar geen westerse journalist ooit komt. Een vriendelijke ondernemer die be vriend is met de koning neemt hem mee naar de moskee waar imam Abdul Wahhab in de 18de eeuw het wahabisme, die idiote interpretatie van de islam, bedacht.
Toch hangt de dreiging van het koningshuis over alle gesprekken. Als kijker denk je voortdurend: ‘Pas toch op, meisje, wat je zegt.’ Can vat perfect dat onderhuidse gevaar van een schizofreen land. Schrijnend wordt het als de moord op Jamal Khashoggi bekend raakt en de rol van MBS daarin. Can gaat op zoek naar Saudische kranten die erover berichten. Hij vindt niets. Hij spreekt de voormalige hoofdredacteur van de krant waarvoor Khashoggi ooit werkte. Die durft wel kritiek geven op de kroonprins. Maar, zegt hij: ‘Als er morgen verkiezingen zijn, zal hij met een verpletterende meerderheid worden verkozen. Zelfs ik zou voor hem stemmen.’
Voor een ticket naar een beetje moderniteit is de Saudi bereid een hoge prijs te betalen.
Als kijker denk je voortdurend: ‘Pas toch op, meisje, wat je zegt’
Voorbij de grenzen van SaudiArabië.
¨¨¨¨¨