Symbool van het progressieve Polen

Burgemeester Pawel Adamowicz werd op een liefdadigheidsactie neergestoken door een exgedetineerde, wellicht uit wraak. Hij overleefde de aanval niet.

Honderden mensen waren getuige van de moord op Pawel Adamowicz. De populaire burgemeester van Gdansk stond zondagavond op het podium voor een inzamelactie ten voordele van kinderziekenhuizen, toen hij werd neergestoken. Een vijf uur durende operatie kon zijn leven niet redden. Gisterenmiddag overleed Adamowicz. De 27jarige dader, die een maand geleden uit de gevangenis was ontslagen, wilde zich waarschijnlijk wreken. Hij was veroordeeld tot vijf en een half jaar gevangenisstraf wegens diefstal. Dat gebeurde in 2014, in het jaar dat de partij van Adamowicz, het Burgerplatform, mee aan de macht was.

De 53jarige burgemeester was zeer geliefd bij zijn stadsgenoten. Gisterenochtend, toen bekendraakte dat hij veel bloed had verloren, hadden veel burgers zich spontaan als donor bij het ziekenhuis gemeld.

Stedelijk en liberaal

Adamowicz droeg al twintig jaar de burgemeestersketting van de Poolse havenstad. Hij was een van de langst dienende burgervaders in zijn land. Bij de laatste verkiezingen, in november 2018, behaalde hij 65 procent van de stemmen. Zijn zesde mandaat zou normaal tot 2024 lopen.

Hij was het symbool van het progressie ve, stedelijke Polen. Terwijl de inwoners van het platteland hun heil steeds meer zochten bij de conservatieve partij voor Recht en Rechtvaardigheid (PiS), bleven de stedelingen van Gdansk of Warschau voor proEuropese, liberale burgemeesters kiezen. Ook in Gdansk, de stad waar de wieg van de Poolse democratie stond. Daar werd in 1980 op de Leninscheepswerven Solidarinosc opgericht, de eerste onafhankelijke vakbond in een land dat tot het Sovjetblok behoorde. Toen Solidarinosc in 1989 aan de verkiezingen mocht deelnemen, betekende dat het einde van het communistische bewind in Polen, en de start van de democratische lawine die het Sovjetimperium kraakte.

In zijn autobiografie schrijft Adamowicz dat hij in 1988 mee de studentenstakingen organiseerde die deel uitmaakten van een breed gedragen protest tegen het Poolse communistische regime. Bij de eerste democratische verkiezingen na de omwenteling werd hij verkozen als gemeenteraadslid van Gdansk. In 1998 werd hij burgemeester.

De laatste jaren was hij een van de weinige Poolse politici die het groeiende conservatisme en de democratische erosie in zijn land aankaartten. Toen duidelijk werd dat de regeringspartij PiS controle over de rechterlijke macht kreeg, steunde hij de protesten tegen de regering. Hij was een voorstander van lgbtrechten en hij predikte tolerantie tegenover minderheden. Waar de nationale regering een antimigrantendiscours afstak, vond hij dat Polen clementie tegenover hen moest tonen.

Frans Timmermans, de vicepresident van de Europese Commissie, omschreef Adamowicz gisteren in een tweet als een groot leider voor de stad en een echte humanist.

De Poolse president Andrzej Duda heeft gisteren alle politieke leiders bijeengeroepen om een mars te organiseren tegen geweld en haat.

‘Hij was een groot leider voor de stad en een echte humanist’

FRANS TIMMERMANS Vicepresident van de Europese Commissie