Onkruid wieden met de vlammenwerper
Als we ons één oorlog uit de tweede helft van de twintigste eeuw herinneren, dan wel die in Vietnam. Maar hoe werd dertig jaar conflict beleefd door de boeren uit de Mekongdelta, de helikopterpiloten uit Illinois, de Russische adviseurs, de Chinese spoorwegarbeiders en de barmeisjes in Saigon? De Britse militair historicus Max Hastings laat ze aan het woord.
Er is veel water naar zee gevloeid sinds de 30jarige Max Hastings in 1975 als BBCverslaggever de val van Saigon meemaakte. ‘Ik was van plan om te blijven (...) maar op de middag voor de laatste dag zakte de moed me in de schoenen, drong ik tussen de horde doodsbenauwde Vietnamezen rond de Amerikaanse ambassade door en klauterde met enige hulp van de verdedigende mariniers over de muur eromheen’. Een paar uur later werd Hastings geëvacueerd.
De zoon van twee journalisten schreef later maar liefst 28 boeken over uiteenlopende conflicten, van de beide wereldoorlogen over Korea, NoordIerland en de Falklands tot Vietnam nu.
Drie jaar lang verdiepte Hastings zich in biografieën, documenten en geschiedenisboeken. Bovendien interviewde hij meer dan honderd betrokkenen. Op zijn eigen ervaringen is dit meer dan 800 pagina’s tellende boek niet gebaseerd, daarvoor acht hij ze te ‘journalistiek onvolwassen’. De vraag die Hastings wil beantwoorden is hoe de oorlog echt was voor de burgers en soldaten die hun dromen, ledematen of familie verloren.
Uit de vele honderden zorgvuldig gekozen petites histoires leren we dat de Russische adviseurs al even gefascineerd waren door de Vietnamese vrouwen als de Amerikanen, maar dat zij volstrekt niet met hen mochten verbroederen. Voor de Chinezen die de noordelijke spoorlijnen herstelden, was het een verschrikking: ze leden honger, dronken 15 liter water per dag en stierven aan slangenbeten. Op de duur gingen ze, zeer tegen de zin van de NoordVietnamezen, hun eigen groente verbouwen.
‘Er is nooit één enkele Vietnamoorlog geweest’, meent Hastings. ‘Het waren er wel vijftig, afhankelijk van waar iemand Amerikaanse soldaten en Vietnamese prostituees in de buurt van Saigon, 1969.