Het goed bewaarde geheim dat iedereen kende
In Zele overtreft de realiteit de fictie. Zelfs Interpol zoekt mee naar de kunstschat van meneer pastoor, die er misschien geen is.
ZELE I Twintigduizend woorden, goed voor 42 pagina’s op A4formaat. Op het voorlopige titelblad staan nog enkele losse notities gekrabbeld. De nieuwe roman van pastoor Jan Van Raemdonck (61) uit Zele krijgt stilaan vorm. Over de inhoud wil hij nog niet veel kwijt. Behalve dat de verhaallijn zich ontvouwt rond het schilderij ‘Heilige familie’ uit zijn parochiekerk en de mogelijkheid dat renaissancekunstenaar Michelangelo het penseel gehanteerd heeft.
Vorige week vrijdagochtend werd het doek gestolen. Pastoor Van Raemdonck dacht eerst dat het om een grap ging van zijn secretaresse – hij maakt zelf ook al eens graag een grap. Tot hij de lege schildersezel zag waarop het doek van anderhalve meter bij een meter de avond ervoor nog pronkte.
Pastoor Van Raemdonck: ‘Ik heb meteen tegen de politie gezegd dat ik de hoofdverdachte zou moeten zijn. Maar mijn boek is nog niet af, als promotiestunt is het een paar maanden te vroeg. De politie ging niet in op mijn opmerking. Ik ga mijn reputatie hier niet van af laten hangen.’
De kunstroof als een plottwist verwerken in zijn aankomende roman is voorlopig een brug te ver voor pastoor Van Raemdonck. Hij koestert de hoop dat het werk een van de komende dagen zal opduiken. In
Retour van de Rechtvaardige Rechters, een van zijn vorige romans, boekt hoofdinspecteur Valeer Verplaetsen een gelijkaardig succes.
Burgemeester Hans Knop (CD&V) bevestigt dat de lokale en de federale politie naarstig op zoek zijn. Zelfs Interpol heeft een signalement de wereld ingestuurd. Bij het ter perse gaan nog zonder succes.
Honderd kilo
‘De kroniek van een aangekondigde diefstal.’ Zo vat Marc Achten (71) het samen. Hij is een godsdienstleraar op rust die graag vertoeft in de bewuste SintLudgeruskerk (‘Die schoonheid, die stilte, dat is wellness voor mij’). Daar doet de diefstal geen afbreuk aan. Zijn theorie: ‘Het schilderij was aanraakbaar en meeneembaar. Gelegenheid maakt de dief.’
De kerk is inderdaad rudimentair beveiligd. Details daarover mogen niet in de krant. Wel dit: er waren geen snufjes om de diefstal van een kunstwerk dat potentieel honderden miljoenen euro’s waard is te voorkomen. Het stond tentoongesteld op een schildersezel.
Pastoor Van Raemdonck: ‘Overdag was er altijd toezicht in de kerk. ’s Nachts waren we in de overtuiging dat alles goed afgesloten was. Maar veiligheid was wel een bezorgdheid.’
Bij het monsteren van de lege ezel maakt Peter Slabbaert (56), die vrijwilliger is in de kerk, zich de bedenking dat er minstens twee personen nodig zijn om een dergelijk kunstwerk buiten te dragen. ‘Ik heb meneer pastoor eerder nog geholpen om het schilderij en de ezel te verplaatsen. Dat geheel woog toch zeker 85 kilo, als het al geen 100 kilo is. Er was drie man nodig.’
De camerabeelden die de afgelopen dagen zijn opgedoken van momenten na de diefstal, tonen een andere realiteit. Daarop is een verdachte te zien die in een aanpalende straat een plat voorwerp op zijn rug en schouders torst. Het schilderij wellicht. Dat maakt de piste dat er een gespecialiseerde bende achter zit minder waarschijnlijk. Tot opluchting van pastoor Van Raemdonck. ‘Ik vreesde al dat het in de brandkast van een collectioneur zou verdwijnen voor de komende vijftig jaar.’
Beminde parochianen
Sommige media omschrijven de mogelijke historische waarde van het schilderij als ‘een goed bewaard geheim’. Dat is buiten de preken op kerstavond en kerstdag gerekend van pastoor Van Raemdonck in andere parochies. Die omschrijft hij nu als ‘een onvoorzichtigheid’. Hij heeft er een afbeelding van het doek getoond om de boodschap te duiden dat het geloof op een zachte manier uit te oefenen is.
‘Ik heb de naam Michelangelo helemaal niet vermeld. Wel heb ik gezegd dat het een zestiendeeeuws schilderij op hout is, mis
‘Ik heb in mijn preken de naam Michelangelo nooit vermeld. Wel heb ik gezegd dat het een 16deeeuws schilderij op hout is, misschien van een Italiaanse grootmeester’
PASTOOR JAN VAN RAEMDONCK
schien van een Italiaanse grootmeester.’ Er waren, zo schat hij, een duizendtal toehoorders. Een dertigtal andere mensen vertrouwde hij wel zijn vermoeden toe dat het om een Michelangelo zou gaan. Ook waren er experts op de hoogte. Hij wijst niemand met de vinger.
Eresenator Etienne Cooreman, door De
Tijd recentelijk nog omschreven als de peetvader van de kleine belegger, hoopt dat het werk snel boven water komt. Meer dan vijftien jaar geleden verkocht de bekende Zelenaar het voor een zachte prijs aan een vzw die aan de kerk gelieerd is. Cooreman nam het zelf over van een ondertussen overleden dorpsgenoot die met schulden kampte. De man in kwestie haalde het schilderij in Brussel, waar het haast onherkenbaar zwart was. Een zekere broeder Andreas, die doceerde op SintLucas, zou een eerste restauratie voor zijn rekening hebben genomen. Cooreman: ‘Ik was blij dat ik die man met schulden kon helpen, maar voor het schilderij had ik geen plaats meer.’
Grootmeester of niet
De voorbije dagen zijn veel experts aan het woord geweest om te benadrukken dat het vooral niet om een Michelangelo zou gaan. ‘Veel te slecht om een Michelangelo te zijn’, zei expert Bernard Aikema (Universiteit van Verona) tegen de VRT. ‘Niets met Michelangelo te maken’, verklaarde kunsthistoricus Jan Van der Stock (KU Leuven) in De Morgen. Een theorie is, zo blijkt uit navraag, dat het werk een geschilderde kopie zou zijn van Michelangelo. Of waarschijnlijker nog: een kopie van een kopie. Verder onderzoek is vereist.
Pastoor Van Raemdonck zal het in zijn nieuwjaarsspeech alvast hebben over de plotse belangstelling voor religieuze kunst. ‘Maar de diepere betekenis van het schilderij is belangrijker dan de hele affaire.’
Hij hoopt wel dat de speurders succesvol zijn, net zoals zijn hoofdinspecteur Verplaetsen. (Voor de geïnteresseerden: hij vond ‘De Rechtvaardige Rechters’ in een neogotisch altaar in de SintGertrudiskerk van Wetteren.)