De geniale vriend
Het eerste wat opvalt in de etalage van de boekhandel, zijn de koelkastmagneten. ‘Ik hield van je, maar toen probeerde je me de buitenspelregel uit te leggen.’ ‘Ik hield van je, maar toen ging ik op Erasmus.’ ‘Ik hield van je, maar toen beeldde je aanhalingstekens uit met je vingers.’ Altro quando, op een steenworp van Piazza Navona in Rome (‘Yes, we know where Piazza Navona is’ staat te lezen op de deur), is een wonderlijke plek waar je makkelijker botst op boeken waar je het bestaan niet van vermoedde, dan vindt waar je naar op zoek was. Ze hebben er echt gevoel voor humor. De romans van Elena Ferrante worden er aangeprezen met een fluopijl waarop in kapitalen staat geschreven: ‘De auteur signeert volgende week donderdag om 20.30 uur.’
Mijn oog viel op een cover met een gestileerde tekening van de hand van god. Zelfs in Rome, de stad waar Michelangelo die hand niet onverdienstelijk op een plafond schilderde, denken ze dan aan ArgentiniëEngeland op het WK 1986. Maradona è amico mio heet het boek. Ik las een paar zinnen, werd van mijn sokken geblazen. Ja, Pelé en Messi komen even piepen, maar dit boek is zoveel meer dan een rondje ‘wie is de beste voetballer aller tij den?’. Het is een bildungsroman, Marco Ciriello beschrijft in zinderende zinnen hoe zijn leven verweven is met dat van Maradona. Dat gevoel ken ik. In Italië vraagt iedereen me hoe het komt dat ik hun taal spreek. ‘Geleerd op school’, antwoord ik dan, waarna steevast een andere vraag volgt: ‘Maar waarom?’ Dan antwoord ik: ‘Door Maradona.’ Ik was twaalf toen de RAI op de kabel kwam, zoog elke baltoets van Maradona bij Napoli in me op, ontcijferde de melodieuze taal in krakkemikkige samenvattingen, voelde me in het grijze België verbonden met de hemelsblauwe zuidItalianen, keek gefascineerd naar woeste koppen op zonovergoten tribunes, en naar de symbiose tussen stad, stadion en die unieke voetballer.
Ciriello was zijn idool nabijer. Vanop het terras bij hem thuis, hoog in de mooie wijk Posillipo, keek hij neer op het huis van de Maradona’s. Claudia zwaaide af en toe. Ons terras thuis zag uit op de tuin, mijn Golf van Napels was de samenvloeiing van Schelde en Durme, op een kwartier fietsen. Je moet al heel veel fantasie hebben om in de summiere beklimming van de dijk daarnaartoe een weerspiegeling van de Vesuvius te zien, maar de ahaerlebnis bij het lezen werd er niet minder op. Ook Marco Ciriello werd journalist en maakte WK’s mee op de perstribune. Door Maradona.
Het boek is ook een verzameling essays, over wat het is Maradona te zijn, en over wat het is in het tijdsgewricht van Maradona te leven. Ciriello hoort bij het groepje jongens dat de voetballer ’s ochtends voor zijn deur opwacht, en op fietsen en brommers de achtervolging inzet tot aan het trainingscentrum, ze zwermen achter hem aan, zijn de halo van de ster. Hij besefte het toen niet, maar ook hij is een van de talloze mensen die Maradona in de loop van diens leven hebben opgejaagd. Daarom heeft hij recht van schrijven, zeker als hij in een wervelende stijl Maradona’s oerdribbel tegen de Engelsen neerzet: ‘Dat doelpunt hees hem boven de groten der aarde, en openbaarde wat hem de rest van zijn leven zou vergezellen: zijn eenzaamheid.’ De triomf van de solitude draagt de tragiek ervan in zich.
Er bestaat geen betere biografie van Maradona, net omdat dit boek, met Maradona als middelpuntvliedende kracht, Maradona ook ontstijgt. Je leest over de veel te vroeg gestorven vader van de auteur, over Buenos Aires, de Dwaze Moeders daar, over Napels, sloppenwijken en machthebbers, vriendschap en jeugdliefdes. Over het leven. Ciriello was erbij in München, aanschouwde de beroemdste warmingup uit de voetbalgeschiedenis met eigen ogen, maar gaf verstek voor de returnwedstrijd van de finale, in Stuttgart, vanwe ge een meisje. Een week later gaf ze hem al de bons, je voelt de pijn nog altijd schrij nen, niet voor dat meisje, maar voor zijn eigen faliekan te inschatting van de rangorde der dingen.
Ciriello is niet louter beschouwend, her en der verstopt hij ook anekdotes. Over Ricardo Bochini bijvoorbeeld, het idool van de jonge Maradona. Hun carrières schampten elkaar, slechts vijf minuten stonden ze samen op het veld. In het gezelschap van elf Belgen. Maradona had de halve finale tegen de Rode Duivels beslist met twee onnavolgbare doelpunten en zag speelde 188 wedstrijden in het shirt van Napoli. vlak voor affluiten zijn jongensdroom in vervulling gaan, toen zijn jeugdheld nog even mocht invallen.
Vijf jaar later wordt Maradona in Buenos Aires gearres teerd. De pers is geïnviteerd,
in de flitslampen toont Mara dona’s gezicht de ravage die drugs aanrichten. Maar hij is wel nog in staat tot twee grandioze quotes, in het uur van wat toen zijn dood leek te zijn. Tegen de officier die de operatie leidde, zei hij: ‘Maak dat je das goed zit, je stapt de geschiedenis binnen.’ En de flik die hem toebeet: ‘Eikel, je was de held van mijn kinderen’, antwoordde hij: ‘Klojo, de enige die de held van je kinderen moet zijn, ben jij!’
Marco Ciriello schreef een verbluffend boek. Ik hoop hem op een volgend EK of WK te ontmoeten, om herinneringen op te halen aan de tijd waarin Maradona het hemellichaam was waar ons bestaan rond draaide. En toch, wat ons verbindt, is dat we niet met hem dwepen. We beseffen dat er intussen veel ‘maar toens’ zijn geweest in Maradona’s leven, genoeg om honderden koelkastmagneten mee te vullen.
Alleen beginnen die anders bij ons, niet met ‘Ik hield van je’. Onze liefde voor Diego Maradona is geen verleden tijd.
Ik was twaalf toen de RAI op de kabel kwam en ik elke baltoets van Maradona bij Napoli in me opzoog
Filip Joos is voetbalcommentator voor de VRT en Play Sports. Zijn column verschijnt wekelijks op zaterdag.