Recht in het liberale hart
De daad van een schizofrene messentrekker, bezweren de rechtse regeringsvriendelijke media. En toch. Deze man, in deze stad, op dit podium? De moord op burgemeester Pawel Adamowicz van Gdansk tijdens de slotshow van het Groot Orkest raakt het liberale Polen diep.
KAZIMIERZ DOLNY I Duizenden inwoners van Gdansk hebben afscheid genomen van Pawel Adamowicz. Voor het rouwregister stonden de mensen van ’s ochtends rijen dik. Een laatste groet brengen, kon tijdens een rondrit met de kist door het stadscentrum. Vandaag, zaterdag, vindt in de Mariabasiliek de begrafenisdienst plaats. Een langgerekt afscheid, maar nog steeds onvoldoende om Polen in het reine te brengen met de moord.
In 1998 werd Adamowicz op amper 33jarige leeftijd burgemeester van Gdansk. Hij zou vijf keer op rij (in Polen duren lokale legislaturen vier en vanaf nu vijf jaar) herkozen worden. Bij de lokale verkiezingen van oktober vorig jaar haalde hij vlot 65 procent.
Adamowicz was lange tijd een boegbeeld van het liberale Burgerplatform. Later werd hij onafhankelijk, maar zijn liberale inborst bleef hij trouw. Vorig jaar stapte hij mee in de Gay Pride Parade in zijn stad. Hij was feminist, kantte zich tegen de bemoeienis van de regering met de rechterlijke macht en vond dat Polen clementie moest betonen voor immigranten, ook uit de moslimwereld. In alles was hij het tegendeel van regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid.
Grauw werd hip
Onder Adamowicz’ bewind vervelde Gdansk van een grauwe stad die afhankelijk was van de kwakkelende scheepswerf tot een hippe plek met startups, een toeristisch topaanbod in het oude stadsgedeelte en langs de Baltische kust, en stijgende vastgoedprijzen. In elke ranking voor ‘meest leefbare stad in Polen’ kaapt Gdansk goud of zilver weg.
Miasto wolnosci, Stad van de vrijheid, is het predicaat dat Gdansk claimt. Op de Leninscheepswerf in de stad begonnen in 1980 onder leiding van Lech Walesa de stakingen die tien jaar later tot de val van het communisme zouden leiden. Zelfs tijdens het naargeestige communisme stond in Gdansk de deur naar de overzeese vrijheid altijd op een kier. Tijdens het interbellum was Danzig bekend als Freistadt. En nog eerder, in de middeleeuwen, was het een Hanzestad en een aantrekkingspool voor talent uit de Lage Landen.
De moord heeft het imago van de Stad van de vrijheid bezoedeld. ‘Een moordaanslag! En nog wel hier, in Gdansk!’, klinkt het in straatinterviews. Zulk geweld verwacht je eerder in de zuidelijke stad Kielce, bijge