Hoe de Franse gele hesjes geïndoctrineerd worden

Vóór ze actief werden, was politiek ver van hun bed. Nu worden de ‘gilets jaunes’ overspoeld door extreemrechtse, antidemocratische propaganda.

BRUSSEL I Facebook heeft een cruciale rol gespeeld in het succes, maar vooral in de radicalisering van de gele hesjes. Via het sociale netwerk raakte de beweging in extreemrechts vaarwater. Dat concludeert een onderzoek dat deze week gepubliceerd werd door de Fondation Jean Jaurès, een progressief studie en actiecentrum dat in 1992 werd opgericht door de gewezen socialistische premier Pierre Mauroy, die voorzitter bleef tot aan zijn dood in 2013.

De terechte sociale bekommernissen uit de beginperiode – zoals de hoge brandstofprijzen – zijn helemaal weggedrukt, stelt het rapport En immersion numérique avec les ‘gilets jaunes’ vast. Vandaag gaat het om de eindstrijd tegen president Emmanuel Macron en de democratische instellingen.

De radicalisering wordt aangedreven door de manier waarop Facebook werkt: de ‘posts’ die de Leden van de meeste reacties oproepen, worden automatisch bovenaan geplaatst. Omdat de meest virulente en meest spectaculaire ‘posts’ ook de meeste commentaren uitlokken, zijn het die berichten die de gele hesjes te zien krijgen als ze zich op Facebook aanmelden. Zo slagen de meest extremistische leden van de Facebookgroepen erin om het debat te domineren, stelt de auteur van het rapport, journalist Roman Bornstein van de openbare om roep France Culture.

De beweging houdt staande dat ze leiderloos is. Maar, zoals het rapport zegt: ‘Alle gele hesjes zijn gelijk, maar sommige zijn gelijker dan anderen’. De twee meest invloedrijke voormannen blijken vrachtwagenchauffeur Éric Drouet en Maxime Nicolle te zijn.

‘Likes’ voor Le Pen

Een beeld van beide leiders kan worden samengepuzzeld aan de hand van hun oude Facebookposts. Die hebben ze inmiddels gewist, maar niet voor de linkse krant Libération ze had bestudeerd. Voor de zacht pratende, ogenschijnlijk kalme Drouet blijkt daaruit een virulente afkeer van president Emmanuel Macron en een vastberadenheid om de regering omver te werpen. Al laat hij zelden het achterste van zijn tong zien, toch spreekt er een felle te kapen de acties van de ‘gilets jaunes’. genstand tegen immigratie uit.

Nicolle laaft zich dan weer aan rechtse complottheorieën. Zo heeft hij weet van een netwerk van superrijke pedofielen die met de zegen van de staat en de media handel voeren in kinderen.

Journalist Bornstein citeert tevens een reeks bewuste ‘likes’ die beiden sinds 2015 toekenden aan Marine Le Pen en Vladimir Poetin. ‘Zeker op dit ogenblik wordt de beweging aangestuurd door sympathisanten van extreemrechts.’

Het rapport maakt een soortgelijk profiel op van de minder bekende, regionale leiders van de hesjes. Ook bij vele van hen vond de auteur een afkeer van Macron, homoseksuelen en migranten. Niets van dat alles blijkt in de ogen van de hesjes aanstootgevend te zijn.

De doorsnee gele hesjes stammen zeker niet allemaal uit een extreemrechts milieu, maar als groep zijn ze daar wel terechtgekomen. Zodra iemand lid wordt van Facebookgroep, is 80 procent van de berichten op zijn tijdlijn afkomstig van de groep. Buiten de actualiteit van de hesjes lijkt er niets meer te bestaan. In zijn parallelle werkelijkheid wordt dat lid verstoken van andersluidende meningen, van controleerbare feiten en van rationele argumenten.

Internet vergeet niet

Het gaat niet om een onbeduidend handvol. De teller van de grootste Facebookgroep staat op 2,7 miljoen leden. Voor ze lid werden van een gele hesjesgroep zetten de meeste gewone leden enkel foto’s van hun vakanties, hun kinderen of hun huisdieren op het netwerk. Als lid van die groepen onthullen ze nu de bron van hun woede en frustratie – klaar om door Facebook in pasklare data te worden gegoten en verkocht aan politieke actoren die een nieuwe tranche kiezers voor hun kar willen spannen.

Dat is wellicht de belangrijkste erfenis van de beweging, besluit Bornstein. De bezetting van de rotondes zal niet blijven duren, maar de gele hesjes hebben hun gegevens op het internet achtergelaten. En het internet vergeet niet. (esn)

Facebook heeft volgens het rapport een grote rol gespeeld in de radicalisering van de gele hesjes