Steenrijk land, straatarme kiezers
De Nigeriaanse presidentsverkiezingen draaien rond een taboe dat beide kandidaten doodzwijgen: hoe komt dat in het rijkste land van Afrika de meeste armen ter wereld wonen?
Aanhangers van oppositieleider Atika Abubakar slaan tijdens een meeting in Yola
BRUSSEL I Tijdens kleurrijke massabijeenkomsten proberen de twee kandidaten Muhammadu Buhari (76) en Atiku Abubakar (72) de macht te veroveren in een land met 190 miljoen inwoners dat dertig keer groter is dan Bel gië. Buhari is de zittende presi dent die weinig resultaten kan voorleggen: vier jaar geleden be loofde hij de monsterachtige cor ruptie in Nigeria te bestrijden maar dat is mislukt. Nog een pro bleem voor Buhari: hij heeft een slechte gezondheid, waardoor hij meermaals naar Londen vloog voor medische zorgen.
Helaas voor de Nigerianen is zijn uitdager Atika Abubakar niet meteen de grote vernieuwer die het land uit de armoede zal tillen. De zakenman Abubakar was in een vorig leven jarenlang vice president en sleept een kwalijke reputatie van fraudeur achter zich aan. Hoewel hij tot op vandaag de beschuldigingen van grootschalig gesjoemel ontkent, duidt een Amerikaans senaatsrapport van 2010 Abubakar en zijn vrouw aan als verantwoordelijken voor het binnensmokkelen van 40 miljoen dollar aan verdachte fondsen.
Een ziekelijke kandidaat die daadkracht mist en een uitdager met een dubieuze reputatie; voor veel Nigerianen wordt het zater dag een moeilijke keuze. Dat zegt ook de BelgischNigeriaanse schrijfster Chika Unigwe: ‘Ik zie weinig verschil tussen beide kan didaten. Het zijn twee producten van dezelfde elite, ze komen alle bei uit het Noorden en worden ge steund door dezelfde netwerken. Ze zijn als het ware van identieke stof gemaakt.’
Geen normale relatie
Volgens Unigwe is de kans on bestaande dat een van beide kan didaten een einde zal maken aan een tegenstelling die Nigeria al de cennia kenmerkt: het land is met zijn enorme olie en gasvoorraden het rijkste land op het Afrikaanse continent, maar zestig procent van de bevolking leeft in absolute armoede. Volgens de Wereldbank stak Nigeria de jongste jaren India voorbij als het land met het hoog ste aantal arme mensen ter we reld. Ook de verschillen tussen rijk en arm zijn groot: vijf procent van de bevolking controleert veertig procent van de rijkdom.
‘Dát is de kern van het pro bleem en het zou eigenlijk het gro te verkiezingsthema moeten zijn: het rijkste land van Afrika is tegelijk het armste land’, zegt analist en journalist Ken Chigbo. ‘Nigeri aanse politici hebben geen nor male relatie met hun volk. In prin cipe zouden ze moeten maken dat de opbrengsten van de olie en gasexploitatie terugvloeien naar de bevolking. Maar dat is het minste van hun zorgen. Wel investe ren ze veel energie in de relaties met westerse regeringen en buitenlandse multinationals.’
Chigbo wijst erop dat die ban den tussen Nigeriaanse en wester se elites een erfenis zijn uit de ko loniale periode. ‘Om het land te beheren stelden de Britten een Ni geriaanse elite aan die in de eerste plaats moest regelen dat de trans fer van grondstoffen zo vlot moge lijk verliep. Bijna zestig jaar na de onafhankelijkheid bepalen die zelfde elites nog steeds het lot van dit land: Nigeriaanse toplui slui ten deals met multinationals, die bijzonder nadelig zijn voor de bevolking. Er wordt daarbij op grote schaal gefraudeerd en smeergeld betaald.’
5 ton dollarbiljetten
Chigbo verwijst naar de beruchte overeenkomst die de oliemaatschappijen Shell en Eni in 2011 sloten met de Nigeriaanse regering ter waarde van 1,3 miljard dollar. Volgens de anticorruptiengo Global Witness raakte daarvan 1,1 miljard ‘vermist’. Volgens de BBC bedroeg het totale gewicht van alle 100 dollarbiljetten die voormalig minister van Olie Dan Etete in handen kreeg maar liefst vijf ton.
Global Witness concludeerde ook dat Shell en Eni zeer voordelige exploitatievoorwaarden onderhandelden waardoor de Nigeriaanse overheid jaarlijks 6 miljard dollar verliest: dubbel zoveel als het totale Nigeriaanse budget voor Gezondheid en Onderwijs.
Zowel Shell als Eni ontkennen betrokken te zijn bij de wanpraktijken.
Unigwe zegt dat oneerlijke oliecontracten de Nigeriaanse bevolking niet alleen verarmen, maar hen ook dwingen om mee te doen met de corruptiemolens. ‘Tijdens verkiezingen zie je vaak hoe campagnemensen aalmoezen uitdelen aan de bevolking in ruil voor een stem. Over betere wegen, scholen en hospitalen wordt niet gesproken. Die mensen hebben honger en zijn al blij met wat geld om voedsel te kopen. “Mooie woorden kunnen wij niet opeten”, zegden de mensen toen.’
Cijfers
Een ziekelijke kandidaat zonder daadkracht en een uitdager met een dubieuze reputatie; voor Nigerianen wordt het een moeilijke keuze