Regering gaat lobbyen tegen doodstraf Syriëstrijders

De regeringspartijen willen de overgebleven Belgische Syriëstrijders niet berechten in eigen land, maar dringen aan op een ‘eerlijk proces’ in Irak.

BRUSSEL I Wat met de laatste Belgische Syriëstrijders in Irak en Syrië? Die vraag blijft de komende dagen en weken een belangrijk punt op de agenda van de regering in lopende zaken. In grote lijnen lijken de drie regeringspartijen, MR, Open VLD en CD&V, het min of meer eens over de aanpak.

Zo is er weinig animo om de Syriëstrijders actief naar ons land te halen om hier berecht te worden. ‘Het is gemakkelijk om te zeggen dat we ze hier moeten berechten. Maar hoe gaan we de bewijzen hier vergaren? Ze mogen hun straf niet ontlopen’, benadrukt CD&Vfractieleider Servais Verherstraeten. Ook premier Charles Michel gaf eerder al aan dat de Belgische Syriëstrijders ‘maximaal’ in de regio berecht moeten worden.

Ons land kijkt daarbij in de eerste plaats naar Irak. Voor de misdaden op Iraaks grondgebied kan het land zelf optreden. Volgens minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) is het ook ‘niet onlogisch’ dat de Iraakse autoriteiten juridische actie willen ondernemen met de elementen die ze ter beschikking hebben. Ook Open VLDvicepremier Alexander De Croo zit op die lijn. ‘De Irakezen zijn daar heel duidelijk in: ze willen zelf enkele mensen, onder wie ook Belgische Syriëstrijders, berechten. En als ze dat willen, moeten ze dat doen’, benadrukte hij dinsdagavond al.

Niemand binnen de regering lijkt Irak dus een duimbreed in de weg te leggen, ook al stak een Iraakse gouverneur – in Terzake – niet onder stoelen of banken wat de Syriëstrijders boven het hoofd hangt: de doodstraf.

Zowel Human Rights Watch als Amnesty International waarschuwde de voorbije jaren dat Irak het tijdens zijn processen niet al te nauw neemt met bewijslast. Dat is ook de reden waarom een regeringsbron nu al benadrukt dat ons land zal aandringen op een ‘eerlijk proces, een advo caat en geen doodstraf’ voor de Belgische Syriëstrijders.

De regering trekt daarmee de lijn van vorig jaar door. Reynders vroeg Irak toen om de doodstraf voor de Belgische Syriëstrijder Tarik Jadaoun te herleiden tot een celstraf. ‘Ons land is principieel tegen de doodstraf, ongeacht voor welke feiten’, liet de minister van Buitenlandse Zaken optekenen. Al blijft die inspanning voorlopig zonder succes, de doodstraf geldt nog altijd voor Jadaoun.

Syrië blijft moeilijk

Ook Servais Verherstraeten benadrukt nu dat het ‘belangrijk is dat de spelregels nageleefd worden en dat het onderzoek op een correcte manier gebeurt. Wie een Belgische nationaliteit heeft, hoort bepaalde rechten van verdediging te krijgen en uitgesloten te worden van de doodstraf. We hebben daar belangrijke verdragen voor ondertekend, zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.’ Ook exregeringspartij NVA benadrukt overigens, na

‘Belgen horen hun rechten van verdediging te krijgen en uitgesloten te worden van de doodstraf’ SERVAIS VERHERSTRAETEN Fractieleider CD&V

eerdere tegenstrijdige uitspraken, dat ons land moet duidelijk maken aan Irak dat we ‘principieel’ tegen de doodstraf zijn.

Voor de misdaden begaan in Syrië is de situatie nog altijd complexer. Daar blijven de plannen van de regeringspartijen, waarbij de nadruk vooral ligt op internationaal overleg en de installatie van een internationaal gerechtshof, vooralsnog vaag.

BRUSSEL I ‘Een beetje hartverscheurend’ noemde Shamima Begum dinsdag tegenover televisiezender ITV de beslissing van de Britse regering om haar burgerschap in te trekken. De Londense Begum vertrok in 2015 als 15jarige naar het ‘kalifaat’ van Islamitische Staat, waar ze een Nederlandse jihadist huwde. Nadat ze al twee kinderen verloren heeft, wil Begum nu met haar pasgeboren zoontje terugkeren uit het NoordSyrische vluchtelingenkamp waar ze verblijft.

De Britse minister van Binnenlandse Zaken, Sajid Javid, wil dit verhinderen. Zijn ministerie liet de ouders van Begum per brief weten haar de Britse nationaliteit te zullen afnemen. Dat kan volgens het ministerie omdat Begum Bengaalse wortels heeft en in Bangladesh de nationaliteit kan aanvragen. Zo hoeft ze niet stateloos te worden. Maar volgens de advocaat van haar familie is ze nooit in Bangladesh geweest. Het Bengaalse ministerie van Buitenlandse Zaken liet woensdag weten dat ze het land ook niet zal binnenkomen.

De zaakBegum balt het dilemma samen waar Europese landen mee worstelen nu het ISkalifaat instort en de VS zich zullen terugtrekken uit Syrië: wat te doen met Europese onderdanen onder de ongeveer 800 ISstrijders en hun gezinnen die zich bevinden in Koerdisch gebied in NoordSyrië?

‘Sommigen van hen willen terugkeren en ik ben heel helder geweest’, verklaarde Javid maandag in het Lagerhuis over Britse ISaanhangers die naar Syrië en Irak afreisden. ‘Waar ik kan en waar enige dreiging overblijft, zal ik niet aarzelen om dit te ver

hinderen.’

Javid kreeg kritiek vanuit de Labourpartij, maar ook van Conservatieve partijgenoten. ‘Als elk westers land wanhopig op zoek gaat naar obscure juridische argumenten om hen in een ander land te duwen en hen in Syrië te laten, zal dat een absolute ramp worden’, zo verklaarde Conservatief Lagerhuislid en voormalig minister van Justitie Ken Clarke aan de BBC. ‘Een grote boost voor het jihadisme’.

Duitsland

Duitse autoriteiten tonen meer bereidheid om Syriëgangers terug te nemen, zij het onder voorbehoud. Minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer (CSU) wil zeker zijn dat hun identiteit vaststaat en dat gevaarlijke individuen niet zomaar vrij zullen rondlopen in Duitsland. Seehofer wil ‘kunnen garanderen dat we hen hier bijvoorbeeld opnieuw in hechtenis kunnen nemen’, zei hij aan de Süddeutsche Zeitung.

Frankrijk

Frankrijk organiseert momenteel ‘geen enkele georganiseerde repatriëring’, verklaarde de Franse minister van Justitie Nicole Belloubet woensdag aan nieuwszender France Info. Maar, zo gaf Belloubet toe, als de Amerikaanse terugtrekking uit Syrië ervoor dreigt te zorgen dat jihadisten niet langer vastgehouden worden, kan ook het beleid evolueren. ‘We zouden verkiezen om hen onder controle te hebben, eerder dan hen te laten ronddwalen in de wijde wereld, zonder te weten waar ze zijn.’

Nederland

Ook Nederland is nog niet van plan Syriëgangers en hun gezinnen actief weg te halen uit Syrische kampen. Wie terug wil, moet dat zelf kenbaar maken via — moeilijk bereikbare — consulaten in omliggende landen. Wel hebben de bevoegde Nederlandse overheidsdiensten zich met een opvangplan voorbereid op een eventuele terugkeer van kinderen van Syriëgangers.

Unicef, het VNagentschap voor kinderen, waarschuwde er woensdag voor om deze kinderen niet in juridische onzekerheid te storten. Staten moeten er alles aan doen om te verhinderen dat ze geboren worden als statelozen. Het zoontje van Begum, dat geboren is voordat de Britse regering haar staatsburgerschap wilde afnemen, behoudt het recht op een Britse nationaliteit. Dat verklaarde Devyani Prabhat, expert burgerschap van de Universiteit van Bristol, aan persbureau Reuters.

Maar ze voegde toe dat kinderen van jihadi’s ‘feitelijk alle middelen zullen verliezen om het VK terug binnen te komen en zullen vastzitten in oorlogszones.’

Begum, gehuwd met de Nederlandse jihadist Yago Riedijk, kan nog in beroep gaan tegen het schrappen van haar nationaliteit. ‘En misschien kan ik het Nederlandse staatsburgerschap aanvragen’, verklaarde ze. Hoe kansrijk een asielaanvraag in Nederland zou zijn, is twijfelachtig. Met name de mogelijkheid dat ze een bedreiging vormt voor de openbare orde, is een potentiële hindernis.

‘Het standpunt van de Britse regering is een grote boost voor het jihadisme’ KEN CLARKE Conservatief Lagerhuislid en voormalig minister van Justitie