Incontournable, maar te kloppen
De eerste verkiezingsnederlaag in tijden slaat de NVA en haar langetermijnstrategie behoorlijk uit koers.
Voor het eerst in tien jaar verscheen Bart De Wever op verkiezingsavond niet triomferend voor zijn militanten. ‘We hebben deze verkiezingen verloren’, klonk het rechtuit. ‘Dat is klaar en duidelijk.’ Met een score van nog geen 28 procent haalt de NVA nog niet haar gewicht van de verkiezingen van 2010.
Na de grote overwinning van 2014 kon De Wever zich op de borst kloppen dat hij de grote groep rechtse kiezers die lang het Vlaams Blok/Belang steunden, opnieuw het democratische speelveld had binnengetrokken. De droom om dat te verankeren door Vlaanderen een centrumrechts beleid te geven, spatte gisteren uit elkaar.
De NVA had er rekening mee gehouden dat het stemmen zou zien terugkeren naar Vlaams Belang, maar de schaal waarop dat gebeurde, komt als een verrassing. Alleen in de provincie Antwerpen, waar de NVA met Bart De Wever en Jan Jambon erg sterk aan de start kwam, haalt de partij de verhoopte dertig procent. De monsterscores van 2014, toen De Wever federaal vier op de tien stemmen binnenhaalde, kwamen echter nooit in zicht.
Volkspartij
Ook in VlaamsBrabant, de thuisbasis van de populaire Theo Francken, werd het verlies beperkt en blijft Vlaams Belang op afstand. Maar in de andere provincies is de schade groot. In WestVlaanderen, de zwakke schakel bij de NVA, steekt Vlaams Belang de partij zelfs voorbij. De gok om de relatief onbekende lijsttrekkers Sander Loones en Bert Maertens uit te spelen, draaide slecht uit. In OostVlaanderen nadert Vlaams Belang eveneens opvallend dichtbij. En ook in Limburg moet de partij zwaar inboeten. Exregeringsleden Zuhal Demir en Steven Vandeput verliezen er bijna tien procentpunten.
Het doel van deze cruciale verkiezingen was duidelijk voor de NVA: zich definitief verankeren als grootste volkspartij van Vlaanderen. Alleen door zo machtig mogelijk te blijven, kan de confederalistische droom dichterbij komen. Het tegendeel werd waar: deze gaf de nederlaag ruiterlijk toe. Maar hij blijft wel aan zet, want de N-VA blijft de grootste partij. verkiezingen slaan de NVA ernstig uit koers.
Wat met cordon?
De Wever laat voorlopig een opening naar Vlaams Belang. ‘De NVA heeft het cordon nooit onderschreven’, zei De Wever. ‘Maar wij zijn ook niet voor een aantal standpunten en de toon. Het zal boeiend zijn te horen hoe Van Grieken de toekomst van zijn partij ziet.’ Het cordon sanitaire doorbreken lijkt voorlopig ondenkbaar, alleen al omdat de NVA zo haar kiezers alle redenen geeft om voor die partij te stemmen.
Maar ook de andere partijen die deel uitmaakten van de centrumrechtse coalitie deden het niet goed, net als de linkse oppositie – op de PVDA na. Daardoor is de NVA op Vlaams niveau incontournable. De Wever wil snel alle partijen uitnodigen voor gesprekken, maar die kondigen zich moeilijk aan.
De formatie op het federale niveau oogt nog veel ingewikkelder. ‘Franstalig België kiest zeer links’, zei De Wever daarover. ‘Nooit lagen die realiteiten verder uit elkaar.’ Maar met haar score is de vraag of de NVA zwaar genoeg weegt om federaal haar wil op te leggen. ‘Er kan geen regering worden gevormd zonder meerderheid in Vlaanderen, dat zullen we nooit toestaan’, maakte De Wever alvast duidelijk.
Antwerpse sjerp
De NVA moest boeten voor haar regeringsdeelname. De maagdelijkheid van het alternatief moest ze deze keer volledig aan Vlaams Belang laten. Bovendien liep de campagne allerminst gesmeerd. Haar kernthema’s kwamen beperkt aan bod, en de partij merkte veel tegenkanting toen De Wever zelf zich liet vangen aan de pensioenleeftijd.
Centrumrechts kan federaal niet verder. Het Vlaamse niveau lijkt de enige zekerheid die de NVA nu heeft. Maar als De Wever Vlaams ministerpresident wordt, ontstaan er nog twee andere borden waarop hij moet schaken. In de eerste plaats moet Antwerpen op zoek naar een nieuwe burgemeester. SP.Aboegbeeld en Antwerps schepen Jinnih Beels pookte het vuur rond die moeilijke oefening alvast op door zelf voor de functie te kandideren.
Daarnaast zou De Wever de rol van kapitein van het NVAschip moeten doorgeven net wanneer
‘Er kan geen regering worden gevormd zonder meerderheid in Vlaanderen, dat zullen we nooit
toestaan’
BART DE WEVER Voorzitter NVA