De triomf van ‘paljas’ Tom Van Grieken
Met verjonging en een minder scherp discours katapulteert Tom Van Grieken Vlaams Belang terug naar zijn hoogdagen.
‘Een partijvoorzitter is pas echt voorzitter als die verkiezingen heeft gewonnen.’ Halfweg vorig jaar was Tom Van Grieken naar eigen zeggen nog geen volwaardige partijleider. Minder dan een jaar later boekt hij een tweede overwinning op rij en is hij voorzitter van de op één na grootste partij van Vlaanderen – en zelfs het land.
Van Grieken knoopt met een score van achttien procent opnieuw aan met de hoogdagen van het Vlaams Blok. Alleen in 2004 scoorde de voorganger van Vlaams Belang, toen pas veroordeeld voor racisme, met 24,2 procent nog significant hoger. ‘Tom Van Grieken krijgt hiervoor alle eer’, zei oudgediende Gerolf Annemans gisteravond.
Van Grieken was nauwelijks 28 toen hij in 2014 een partij erfde die gedecimeerd was en waarvan het merendeel van de kiezers naar de NVA was getrokken. ‘Vlaams Belang is niet dood en wij komen terug’ zei toenmalig voorzitter Annemans. Van Grieken, door NVAvoorzitter Bart De Wever zaterdag tijdens een debat nog ‘paljas’ genoemd, wist die belofte waar te maken. De partij maakte van de heropbouw gebruik om ernstig te verjongen. Die vernieuwing ging gepaard met een milder ogend discours.
Filip Dewinter kreeg een vrijgeleide om in Antwerpen het migratiethema fors te blijven uitspelen, maar nationaal zette Van Grieken de lijnen uit. De focus verschoof van grote steden als Antwerpen, waar door de snelle Tom Van Grieken was de NVA was getrokken.
demografische evoluties steeds minder te halen valt voor de partij, naar ontevreden burgers in de meer perifere gebieden van Vlaanderen.
Een rechts discours op migratie en identiteit combineerde Van Grieken met een uitgesproken links sociaaleconomisch programma. Die combinatie bleek, ook tijdens de campagne, goud waard. Vlaams Belang is de enige partij die haar maagdelijkheid nog niet verloor, en speelde de rol van outsider goed uit.
De uitslag van deze verkiezingen sterkt Van Grieken in die strategie. Hij haalt significant meer voorkeurstemmen dan Dewinter. Vlaams Belang bevestigt zijn sterke score van de lokale verkiezingen in de Denderstreek. Maar vooral het succes in WestVlaanderen valt op, waar grootstedelijke problemen misschien wel het meest beperkt blijven en de partij nauwelijks bekende koppen heeft.
Meebesturen
In VlaamsBrabant, waar nochtans verwacht werd dat Schild & Vriendenkopman Dries Van Langenhove goed zou scoren, was de score minder. Ook dat lijkt een bevestiging van Van Griekens tactoen hij in 2014 een partij erfde waarvan het merendeel van de kiezers naar tiek om de partij salonfähiger te maken. Terwijl Dewinter de voorbije zittingsperiode in de Kamer de boventoon voerde, wordt dat nu Van Grieken. Zo wordt alleen hij de spreekbuis van Vlaams Belang inzake migratie, het kernthema.
Ook op een ander vlak slaat de partij een andere weg in dan vroeger. Van Grieken wil expliciet meebesturen, en zegt bereid te zijn daar compromissen voor te sluiten. Of dat hem lukt, is een heel andere vraag. NVAvoorzitter Bart De Wever nodigt Van Grieken uit voor zijn gesprekken voor de vorming van een Vlaamse regering, maar een samenwerking lijkt voorlopig ondenkbaar.
Het verleden van zijn partij voldoende afschudden, lijkt aartsmoeilijk. ‘Eigen volk eerst’, scandeerden de militanten net voor Van Grieken het podium betrad. Dewinter sprak over ‘mijn Vlaams Blok/Vlaams Belang’. Maar hij zei er wel bij dat hij bereid is een stap opzij te zetten en ‘de jongeren in mijn partij te laten doen’.
‘Laatvandaag de dag zijn dathet gedaan is dat er twee soorten kiezers zijn: kiezers naar wie geluisterd wordt en kiezers naar wie niet geluisterd wordt. In een democratie telt elke stem.’ Vlaams Belang heeft ‘geluisterd naar de mensen’, zei de partijvoorzitter achteraf. ‘Die hebben een duidelijke boodschap: ze willen geen minderheid worden in eigen land.’
Van Grieken liet gisteravond nog niet in zijn kaarten kijken, maar gaf duidelijk aan te willen meebesturen. ‘Wij reiken de hand naar eenieder die een beter Vlaanderen wil’, klonk het. ‘Wij zullen pragmatisch en respectvol zijn.’ Vandaag stelt de partij haar ‘breekpunten’ voor. ‘Als dit signaal genegeerd wordt, kun je niet meer van een democratie spreken’, besloot Van Grieken.
‘Ik ben bereid een stap opzij te zetten en de jongeren inmijn partij te laten doen’
FILIP DEWINTER Kopstuk Vlaams Belang