Stemmen voor Vlaams Belang is stoer geworden
MIA DOORNAERT acht de kans groot dat veel Vlaams Belangkiezers op Tom Van Grieken lijken: mannelijk, blank en jong. Ze steken een middelvinger op naar de maatschappij die hen lijkt te marginaliseren.
‘Zwarte Zondag’, ‘Zwarte Zondag’, het klinkt wel of er morgen een gelaarsde Sturmabteilung in ganzenpas door de Vlaamse straten zal marcheren. Voortdurend weer namen en nemen Vlaamse politici en commentatoren die term in de mond. En Rudy Demotte (PS), ministerpresident van de Franse gemeenschapsregering, liet er al helemaal geen twijfel over bestaan: hij zag in Vlaanderen ‘het jaar 1936’ opdoemen. Hij zag dat fatale jaar wel niet opdoemen wanneer tijdens ‘linkse’ betogingen slogans als ‘Hamas, Hamas, joden aan het gas’ gescandeerd werden, wat nochtans relevanter zou zijn geweest.
De diabolisering van Vlaams Belang is misschien begrijpelijk, maar ze is niet slim. Juist die positie van paria maakt die partij ‘alternatief ’ en dus een magneet voor stemmen tegen het ‘establishment’. Dat speelt net zo goed in andere Europese landen.
Analyses over het kiespubliek van de diverse partijen moeten nog komen. Maar waarschijnlijk zal een aanzienlijk deel van de kiezers die Vlaams Belang stuwden op voorzitter Tom Van Grieken lijken: mannelijk, blank en (relatief) jong.
Tegen het ‘establishment’
Dat hoeft niet te verbazen. ‘Jongeren’ zijn niet één homogene groep. Wat veel leden van die groep wel gemeen hebben, is een neiging zich af te zetten tegen het ‘establishment’, tegen vorige generaties, wat ook de klimaatspijbelaars doen. Lang geleden – denk aan het mythische mei ’68 – was het stoer om te dwepen met Che Guevara en Fidel Castro en om met Mao’s rode boekje te zwaaien. Épater le bourgeois, heette dat in het ‘revolutionaire’ Frankrijk van toen. Wel, intussen zijn de vroegere alternatievelingen ook ‘bourgeois’ geworden. De revolutionairen werden hoge ambtenaren, hoofdredacteurs, notabelen. Socialisten en groenen zijn deel gaan uitmaken van het establishment, van een stedelijke elite die ‘bobo’ is, bourgeoisbohême, en die ook de toon van ‘zachte waarden’ zet in de media.
Nu links cultureel dominant is, is het ‘stoer’ geworden om voor de partij te stemmen die door de elite in de ban wordt geslagen. Dat geldt zeker voor jonge mannen. Zij hebben minder voorbeeldfiguren in hun dagelijkse leven. De meeste leerkrachten in hun scholen zijn vrouwelijk. Op de schoolbanken doen ze het, gemiddeld, minder goed dan de meisjes die zich tot een zekere leeftijd sneller ontwikkelen dan jongens. De klimaatspijbelaars, die door de traditionele media omhelsd werden, worden aangevoerd door meisjes. De ‘witte man’ is als het ware een verwerpelijke figuur geworden. Het is niet abnormaal dat een deel van de mannelijke jeugd zich aangetrokken voelt door een partij die zich afzet tegen wat de Canadese psycholoog Jordan Peterson als een tirannie van het postmoderne, politiek correcte denken omschrijft.
Dat betekent niet dat al wie voor Vlaams Belang stemde terug wil naar de oude traditionele maatschappij. Veel van de jongere kiezers zijn opgegroeid in een diverse maatschappij, gaan naar scholen met een diverse bevolking, zijn gewend aan vrouwen die buitenshuis werken en steeds meer leidende posities bekleden. Maar ze steken wel de middelvinger op naar een maatschappij waarin de ‘witte man’ gemarginaliseerd lijkt te worden. En dat is niet het enige. Zoals het geval is met andere radicaalrechtse partijen in Europa is het sociale programma van Vlaams Belang nauwelijks te onderscheiden van dat van links en zelfs uiterstlinks: betere uitkeringen, betere zorg voor de minst bevoordeelde lagen van de maatschappij.
Vlaams Belang belooft nestwarmte, sociaal, economisch, Vlaams
Tegen globalisering
De trend die zich aftekent is ook die van verzet tegen decennia van liberalisme en globalisering. De vrije wereldhandel heeft wereldwijd de armoede sterk teruggedrongen. Maar dat maakt de rekening niet van het lagere deel van de traditionele middenklasse in de rijke landen, de arbeiders en bedienden die hun bedrijven zagen vertrekken naar lagelonenlanden, die economisch in de marge belandden, en die ook cultureel vervreemdden van de stedelijke elite die de toon zet in het openbare discours. Over de vrije handel en het vrije verkeer van personen schrijft de Franse sociaalgeograaf Christophe Guilluy in zijn jongste boek No society: ‘Het (liberale model) is efficiënt en levert welvaart op. Alleen: het produceert geen samenleving.’
Dat is de vinger op de wonde. Vlaams Belang belooft nestwarmte, sociaal, economisch, Vlaams. Heeft de partij de remedies in pacht? Natuurlijk niet. Maar zolang een partij geen politieke verantwoordelijkheid hoeft te nemen, kan ze met scherp op alle andere schieten. Macht uitoefenen betekent per definitie compromissen maken, en dus ook mensen teleurstellen. De NVA betaalt daar de prijs voor, al blijft ze veruit de grootste partij in Vlaanderen. Daarmee is de vraag gesteld over het cordon sanitaire, dat het rebels maakt voor Vlaams Belang, en dus tegen het ‘establishment’ te stemmen.