Punt één op Von der Leyens to-dolijst: kritiek ontmijnen

STRAATSBURG I Omstuwd door de media en beschermd door veiligheidsmensen verliet Ursula von der Leyen gistermiddag in Straatsburg een fractievergadering van de EVP. Ze was ook geïnteresseerd in ontmoetingen met de andere proEuropese fracties of hun leiders, maar de sociaaldemocraten en de Groenen hielden de deur dicht. ‘Ze stuurde ons een sms met de vraag ons te zien. We hebben geantwoord dat we maandag om 16 uur tijd hebben’, aldus Philippe Lamberts, fractieleider van de Groenen.

Nochtans zal de Duitse minister van Defensie hun steun nodig hebben om op 17 juli in Straatsburg verkozen te worden als voorzitter van de Europese Commissie. Officieel heeft ze 376 van de 751 stemmen nodig. Maar om een stabiele meerderheid achter zich te krijgen, moet ze kunnen rekenen op ruim 400 stemmen. Met haar eigen EVPfractie en Renew Europe (de nieuwe naam van de liberalen) komt ze maar aan 290 stemmen.

‘Onze onmacht doet pijn’

Vooral bij de sociaaldemocraten zal er tijd nodig zijn om de wonden te helen die de verdeling van de topjobs geslagen heeft. ‘Het heeft gestormd tijdens onze fractievergadering dinsdagavond’, erkent Kathleen Van Brempt (SP.A). ‘Er heerst veel verdriet en boosheid. We gingen met Frans Timmermans voor het voorzitterschap van de Commissie om aan de knoppen te zitten en een ander beleid te voeren in Europa. Dat is nu van de baan. De onmacht van onze mensen in de Europese Raad doet pijn.’

De nieuwe S&Dfractieleidster in het Europees Parlement, Iratxe García, noemde Ursula von der Leyen dinsdagavond ‘onaanvaardbaar als hoofd van de Commissie voor de sociaaldemocraten’. Een dag later is dat niet meer te horen. ‘Maar om onze steun te krijgen, zal Von der Leyen op inhoudelijk vlak toegevingen moeten doen’, zegt Van Brempt, die het lijstje opsomt: ‘Veranderingen aan het stabiliteitspact, een klimaatwet met bindende doelstellingen voor 2030 en 2050, een Europees minimumloon en eerlijke belastingen. En Martin Selmayr moet weg.’ De machtige secretarisgeneraal van de Commissie is ook afkomstig uit Duitsland.

Ook de Groenen zijn zeer kritisch. ‘Wij hebben van de kiezer een mandaat gekregen om de EU te veranderen’, aldus Lamberts. ‘We zullen haar onze catalogus met eisen voorleggen om haar eventueel te steunen. Maar er zal een mirakel nodig zijn om ons te kunnen overtuigen.’ Een andere bron bij de Groenen zegt te vrezen dat Von der Leyen ‘een vertegenwoordiger van de lidstaten zal zijn en vooral zal luisteren naar haar vriendin Angela Merkel als die niet wil weten van een richtlijn’.

Neen kunnen zeggen

JeanClaude Juncker kon het zich permitteren om ‘neen’ te zeggen tegen de lidstaten. Zo weigerde hij in 2014 liefst elf kandidaatcommissarissen die nationale regeringen hadden voorgesteld. Hij drong aan op andere namen om een sterkere ploeg en meer vrouwen in zijn team te hebben. Juncker ontleende dat gezag voor een stuk aan het feit dat hij haast levenslang premier van Luxemburg was geweest. ‘Maar hij kon dat deels ook doen omdat hij in 2014 ook verkozen werd als Spitzenkandidat’, zegt een hoge Europese bron. Von der Leyen heeft haar benoeming te danken aan de tandem MerkelMacron, en staat bij hen in het krijt.

De liberalen in het Europees Parlement zijn van plan om het pakket dat de Europese Raad dinsdag uitdokterde, wel goed te keuren. Alles hangt samen, en ze willen de positie van Charles Michel (MR) als voorzitter van de Europese Raad niet in gevaar brengen. Maar ook in de liberale fractie vielen er woorden als ‘zwaktebod’ en was er onbegrip: ‘Hoe kan iemand die gezien wordt als de slechtste minister van Defensie sinds de Tweede Wereldoorlog, plots goed genoeg bevonden worden om de Commissie te leiden? Is Von der Leyen politiek competent genoeg? Zal ze er staan als er een nieuwe migratiecrisis of bankencrisis uitbreekt?’

En zal ze opgewassen zijn tegen leiders als Donald Trump en Xi Jinping? Het is Juncker die een jaar geleden in Washington na moeizame onderhandelingen met de Amerikaanse president een handelsoorlog afwendde. ‘Een harde noot om te kraken, maar hij kraakte’, zei Trump achteraf lovend over Juncker, die het alleen met dat laatste niet eens was.

Von der Leyen heeft nu twee weken om haar critici in het Europees Parlement ervan te overtuigen dat zij, met veertien jaar ervaring in de Duitse regering, wél de juiste vrouw op de juiste plaats is. Dan zullen ook de linkse fracties half juli moeten beslissen of ze de historische kans willen laten liggen om voor het eerst een vrouw te benoemen op de machtigste positie van de Europese Unie. ‘Vrouw of geen vrouw, wij kijken naar de capaciteiten’, aldus Lamberts.

‘Vrouw of geen vrouw, wij kijken naar de competenties’ PHILIPPE LAMBERTS

Fractieleider Groenen