Geen genade voor Holleeder
Nederlands beruchtste crimineel, Willem Holleeder, krijgt levenslang. Het geduld van de rechters met de zware criminaliteit is op.
BRUSSEL I Er klonk een luide gil van de dochter van een slachtoffer. Er was applaus en er werd geroepen: ‘Lekker voor je Neussie!’ De veroordeling van Willem ‘De Neus’ Holleeder (61) tot levenslang – in Nederland betekent dat in principe dat je niet meer vrijkomt – lokte grote emoties uit. Zelfs Peter R. de Vries, de harde misdaadverslaggever die door Holleeder meermaals met de dood is bedreigd, kreeg het even moeilijk. Hij sprak van een ‘verbluffende uitspraak’ en op Twitter tikte hij in kapitalen het woord ‘Gerechtigheid’.
In zijn vonnis liet rechtbankvoorzitter Peter Wieland geen spaander heel van de verdedigingslijn die Holleeder anderhalf jaar had opgetrokken. Al die tijd had hij erkend dat hij een crimineel was geweest, maar hij bleef bij hoog en bij laag ontkennen dat hij de opdrachtgever was geweest achter vijf beruchte liquidaties in de Amsterdamse onderwereld, begin jaren 2000 (zie inzet).
Maar Wieland veegde het allemaal van tafel. Hij sprak over ‘koelbloedige liquidaties, gepleegd op bestelling’ en ‘daarmee mag niemand meer wegkomen’. Hij vond het bewezen dat Holleeder de spil was in de organisatie. ‘U beschikte gewetenloos en onverschillig over leven en dood van anderen.’ Zijn slachtoffers waren allemaal vrienden die in ongenade waren gevallen.
Dat Holleeder veroordeeld zou worden, hadden velen verwacht. Maar dat de rechtbank hem verantwoordelijk zou stellen voor alle liquidaties – inclusief een mislukte – en de zwaarste straf zou uitspreken, was helemaal niet zeker. Harde, directe bewijzen tegen Holleeder waren er niet. De rechters moesten zich baseren op twee kroongetuigen en de getuigenissen van zijn twee zussen, Sonja en Astrid. Maar die bleken allemaal zo overtuigend dat de rechtbank niet twijfelde.
Volgens de rechtbank kon Holleeder lang buiten schot blijven ‘door afstand te scheppen tot de uitvoering van opdrachten, door het zaaien van angst bij getuigen en door het creëren van misinformatie en complotten’.
Knuffelcrimineel
De reeks liquidaties creëerden vijftien jaar geleden een angstklimaat in Amsterdam. De rechter noemde ze schokkend voor de samenleving. ‘Als die moord plaatsvindt in de vorm van een liquidatie op klaarlichte dag en op de openbare weg, is die impact des te groter. Daarom klinkt steeds vaker de wens voor hard optreden en zware straffen.’
Feit is inderdaad dat de Nederlandse rechters de jongste jaren vaker een levenslange celstraf uitspreken in zaken van zwaar crimineel bendegeweld. Feit is ook dat Holleeder een crimineel van het verleden is. Jaren geleden al werd de fakkel van het zware bendegeweld overgenomen door de zogenaamde ‘Mocromaffia’, Marokkaanse criminelen die actief zijn in de cocaïnehandel.
Maar zij hebben het meedogenloze geweld dat Holleeder introduceerde naar een hoger niveau getild. Niet alleen de concurrenten worden uit de weg geruimd, ook misdaadjournalisten worden met de dood te bedreigd. Verschillende van hen moesten zelfs lange tijd onderduiken en worden zwaar beveiligd. Die geweldspiraal maakt dat het geduld van de rechters op is.
Het ‘unieke’ aan Holleeder was dat hij was uitgegroeid tot een brugfiguur tussen de Amsterdamse onder en bovenwereld. Hij waste misdaadgeld wit via investeringen in vastgoed. Willem Endstra, een van de mannen die hij liet liquideren, was een grote speler op de Amsterdamse vastgoedmarkt.
Dat Holleeder zou eindigen met een levenslange gevangenisstraf, was vijf jaar geleden, toen hij weer werd gearresteerd, nauwelijks denkbaar. Hij had toen nog de status van knuffelcrimineel met wie iedereen op de foto wou. Velen had hem vergeven dat hij ooit Freddy Heineken had ontvoerd. Hij kreeg een column in een weekblad en in 2012 was hij zelfs hoofdgast in het prestigieuze tvprogramma College Tour.
Zussen Sonja en Astrid
Pas toen zijn zussen, Sonja en Astrid, gingen getuigen over de manier waarop hij ook hen met de dood bedreigde, begon dat beeld te kantelen. Zij reageerden gisteren ook bijzonder tevreden. ‘Wij zijn ongelooflijk opgelucht’, aldus Astrid in De Telegraaf. ‘De weg ernaar toe was hels, maar hier deden we het voor.’
Nadat de rechter de levenslange celstraf had uitgesproken reageerde Holleeder gelaten. ‘Jullie bekijken het maar’, riep hij. Zijn advocaat liet weten dat hij in beroep gaat en dat Holleeder zich het slachtoffer voelt van een ‘ongekende mediacampagne’ die zijn zussen met hulp van journalisten hebben gevoerd.
Of de vijanden van Holleeder nu definitief veilig zijn, blijft afwachten. Van Holleeder wordt gezegd dat hij ook vanuit de zwaarste bewaakte gevangenis nog altijd aan de touwtjes trekt. ‘De dreiging is zeker niet minder geworden’, aldus De Vries. ‘Dit vonnis geeft brandstof om terug te slaan. Dat kan hij net zo goed vanuit de gevangenis doen.’