Onbesproken tragedie

De personages in De verloren berg van Lieke Kézér worstelen met de spanning tussen het leven en de literatuur.

De succesvolle romanschrijver Thomas Noorman raakt zijn vrouw Kira kwijt in een autoongeluk en staat er ineens helemaal alleen voor. Voor het leven. En voor de opvoeding van zijn drie kinderen. Hij die zijn leven heeft gewijd aan de fictie, heeft even geen controle meer over zijn eigen levensverhaal. Samen met zijn twee dochters en zijn zoontje vertrekt hij op vakantie naar de Pyreneeën om daar aan een nieuw hoofdstuk te beginnen.

Zoveel weet je als lezer van De verloren berg, de tweede roman van Lieke Kézér, al in het eerste hoofdstuk, en heel veel meer informatie komt daar niet meer bij. Zeker als even verder duidelijk wordt dat Thomas slechts een paar weken na de dood van Kira een paar keer het bed in is gedoken met Lauren, de juf van zijn vijfjarig zoontje Tommie, zijn alle verhaalelementen bekend. Het kustdorp waar Thomas en de kinderen wonen, spreekt hier overigens schande van, met als resultaat dat vooral Cleo, de puberende dochter, het verdriet om het verlies van haar moeder verdubbeld weet door de vermeende ontrouw van haar vader.

Kézér bouwt haar roman vervolgens geduldig op, zodat de lezer ampele gelegenheid krijgt om zich in te leven in de positie van Thomas. Hij mag dan in de ogen van de goegemeente veel te vroeg de koffer in zijn gedoken met een veel te jonge vrouw, zijn intenties zijn altijd zuiver geweest. Zo is het overigens met alle personages. Niemand doet echt iets verkeerd. De twee jongste kinderen zijn ontwapenend in hun oprechtheid en hun ongebreidelde fantasie. De oudste pubert zoals een puber puberen moet.

Jaren 80

Het boek krijgt veel van een belijdenisroman, of desnoods van een woensdagavondfilm, bedoeld om weg te zwijmelen bij de tragiek van het gewone leven. Voor de schrijver Thomas Noorman zijn het bieden van ‘troost’ en het bezweren van ‘angst’ dan ook niet toevallig de voornaamste functies van literatuur. Vreemd genoeg zoekt hij die troost bij Proust en Nabokov, schrijvers die het leven (ook) op een heel andere manier met literatuur te lijf zijn gegaan. Misschien wel vreemder is het dat hij zich nooit vragen stelt bij het feit dat de literatuur Kira hoegenaamd geen troost heeft gebracht, maar integendeel alleen verdriet lijkt te hebben gedaan. Ook zij was ooit schrijfster. Haar debuutbundel werd met desinteresse onthaald, romans kwamen niet van de grond. Het leidde ertoe dat zij zich van de literatuur heeft afgekeerd. Toen ze voor het eerst zwanger raakte, zou ze in de herinnering van Thomas opgelucht hebben opgemerkt dat ze nu niet meer hoefde te schrijven. En later: ‘Ik ben een slechte schrijver, maar ik ben een goede moeder.’

Die tweedeling tussen schrijven en het échte leven komt op meer plaatsen terloops ter sprake, zonder dat Kézér er echter iets mee lijkt te willen doen. Meer nog: ondanks het feit dat de suggestie steeds sterker wordt dat de gefnuikte literaire ambitie van Kira haar leven heeft vergald, blijven verhalen dé motor van dit onthoofde gezin en wordt dochter Matilde door vader en zus aangemoedigd om zelf verhalen te schrijven. Literatuur is en blijft belangrijk, maar hoe zit dat dan met het dagelijkse leven dat er onverenigbaar mee zou zijn?

Er worden evenmin vraagtekens geplaatst bij de vanzelfsprekende manier waarop Kira zich als moeder en vrouw heeft weggecijferd voor de carrière van haar man. Het verhaal speelt zich ergens eind jaren 80 af. #MeToo en de huidige debatten over gendergelijkheid waren nog ver weg, maar juist daardoor is het lot van de onbegrepen Kira in dit tijdsgewricht zo desolaat (geïllustreerd door het feit dat de auteur, noch de bureauredactie het onderscheid kent tussen wiens en wier). Zelfs als er aan het eind van de roman toch nog een middelgrote aap uit de mouw komt, die een paar eerdere vermoedens bevestigt, schraapt Kézér het patina van de jaren 80 niet alsnog van haar vertelling om er een hedendaagse twist aan te geven.

Proust, Nabokov, Emily Brontë en al de andere schrijvers die worden aangehaald als voorbeelden van mensen die in staat waren om het leven op een betekenisvolle manier in romans te vatten, blijven zo werkeloos aan de zijlijn toekijken hoe Kézér haar tragische historie op zich vaardig uitwerkt, maar de werkelijke tragedie onbesproken laat.

De kinderen zijn ontwapenend in hun oprechtheid. De oudste pubert zoals een puber puberen moet

Lieke Kézér

De verloren berg. De Arbeiderspers, 356 blz., 20,99 € (eboek 11,99 €)