Geadopteerd uit Guatemala, of ontvoerd?

Teresa De Beleyr en An Gillis

CHARLEROI I MarieKristine Vanbock estal breekt met de Waalse taboes over werkbegeleiding en past voortaan de aan pak van de VDAB ook in Wallonië toe. Het hoofd van de Waalse arbeidsbemiddelings dienst Forem was maar één van de meer dan honderd vertegenwoordigers van de société civil die de Waalse formateurs Elio Di Rupo (PS) en Paul Magnette (PS) vorige week ontvingen, maar wel een van de ge wichtigste. Ze toonde hen haar plannen voor de Waalse arbeidsmarkt in haar ‘Visi on 20202025’. De Standaard las mee.

Vanbockestal heeft een socialistisch eti ket. Sinds de regeringswissel in 2017 is haar voogdijminister PierreYves Jeholet (MR), een volbloed liberaal. Van in het begin hing er elektriciteit in de lucht. Jeholet wilde van de Forem duidelijke cijfers om een kordate opvolging van de doelstellingen mogelijk te maken. Vanbockestal legt daarom niet zon der fierheid de Foremcijfers van 2018 voor.

Bij een aantal doelstellingen haalt de Fo rem het net niet. Het imago moet nog beter en hetzelfde geldt voor de doorstroming van jongeren naar werk. Het doel was 69 procent, de Forem strandde in het zicht van de meet: 68,4 procent. Maar bij de rest wordt het doel vlot gehaald en in de meeste gevallen zelfs ver overschreden. Jeholet wilde op zijn minst 2.000 nieuwe onderne mingen een beroep laten doen op de dien sten van de Forem? Er kwamen er meer dan 10.000 bij. Hij wou het aantal met succes afgeronde opleidingen voor een knelpuntberoep naar 7.500? Het werden er 9.200. Het aantal werkzoekenden dat aan een job geholpen moest worden opkrikken tot 57 procent? De Forem klopte af op 61 pro cent. ‘En ook voor 2019 zien de cijfers er goed uit’, zegt Vanbockestal.

Was er echt een MRminister nodig om dat voor elkaar te krijgen?

‘Voorheen werd dit gewoon niet geme ten. De contacten met de minister waren veelvuldig en hard, maar ik hou er niet van te klagen. Daarom hebben we zijn eisen aangenomen als een uitdaging. Er is hier keihard gewerkt om het waar te maken. Het moest vooruitgaan, deze regering had maar 18 maanden meer over toen ze begon (de Waalse MRCDHregering trad pas aan in de zomer van 2017, nadat het CDH de PS had buitengezet, red.). We hebben onder meer ons aanbod van vormingen herzien en 617 Mardis d’Avenir gehouden. Dat zijn bijeenkomsten op dinsdag waarbij werkzoekenden en bedrijven uit een bepaalde sec tor elkaar konden ontmoeten, de interesse werd aangewakkerd en er werd aangewor ven. Omdat het toch nog vaak misloopt tus sen de werkzoekenden en de bedrijven waarmee we hen in contact brengen, vol gen we nu ook veel meer op waarom bedrij ven mensen uiteindelijk toch niet aanwerven. Dat blijkt heel vaak met houding en maturiteit te maken te hebben. Bij jongeren zit daar echt een probleem. De werkhou ding ontbreekt vaak totaal.’

‘Ook daarvoor moeten wij oplossingen be denken. Onze mensen vonden dat eerst niet hun taak, die basisvaardigheden. Dat von den ze iets voor scholen en ouders. Maar de realiteit is nu eenmaal wat ze is. Bovendien keek iedereen naar ons: “Forem, faites quel que chose.”’

‘Op de lange termijn ligt het antwoord in het onderwijs, maar tot die tijd proberen wij de zaak recht te trekken door die jonge ren “compétences clés” bij te brengen, sleu telvaardigheden: communicatie, gedrag, jezelf presenteren, Frans zit daar ook in, weten hoe je je moet uitdrukken, schrijven, rekenen zelfs. Zo basic is het.’

Dat betekent toch een complete mislukking van het Franstalige onderwijs?

‘Wel, we zien natuurlijk niet iedereen, dus ik weet niet in hoeverre dat opgaat. Er komt een grote onderwijshervorming aan in Wallonië, het Pacte d’excellence. Ik hoop echt dat daarmee beterschap komt. Maar zelfs dan zien we de resultaten daarvan op de arbeidsmarkt pas over een halve genera tie. Als er dus iets is wat ik aan de toekom stige regering wil meegeven, dan wel dat de schoolprogramma’s inhoudelijk moeten worden herzien. Zeker in de beroepsoplei dingen zijn de lessen en het materiaal nog uit een andere tijd, helemaal verouderd.’

Welke rol kunnen jullie daarin spelen?

‘Wij hebben een dienst die de arbeids markt voortdurend analyseert. Zij maken vooruitzichten over vaardigheden die de komende jaren nodig zullen zijn. Het is van groot belang dat de scholen met die info aan de slag gaan. Neem het voorbeeld van een dakwerker. Die moet een dak kunnen leggen, ja, maar meer dan ooit zal hij zonnepanelen moeten plaatsen. Dat betekent dat je kennis moet hebben van elektronica en een beetje klimvaardigheden kunnen geen kwaad.’

‘Mochten de scholen dat nu zelf al eens doen, dan hoeven wij dat achteraf niet recht te trekken. Dan kunnen we ons op andere dringende taken richten, zoals de omscholing van arbeiders die hun job verliezen. Een euro goed besteden in het onderwijs, is voorkomen dat je er later meerdere moet uitgeven om via ons de schade in te halen.’

Studiereis naar SintNiklaas

‘Daarom heb ik voorgesteld om de band met het onderwijs te formaliseren in een soort conventie. Met onze input kan het onderwijs echt een stuk beter. In Vlaanderen is de link tussen het onderwijs en de VDAB veel vanzelfsprekender. Dat zit nu allemaal in onze Visie 20202025, die ik aan de formateurs heb overgemaakt.’

U kijkt over het muurtje naar de VDAB.

‘Voilà, nu komen we er. Het Vlaamse model! Bij de zesde staatshervorming werden de controlemechanismen overgedragen aan de gewesten. De Waalse en de Vlaamse regering hebben toen een compleet andere weg gekozen. In Vlaanderen koos men in de eerste plaats voor efficiëntie. De begeleiding en de controle van de werkzoekende, dat werd samengebracht in één functie. In Wallonië gebeurde net het tegenovergestelde. Waarom? Tja, omdat er hier een linkse, centrumlinkse regering was, omdat de vakbonden grote invloed hadden op de beslissing ... bref, hier bleven het twee verschillende functies, bij twee verschillende diensten.’

‘Sommigen wilden zelfs helemaal niet dat de controle in handen van de Forem kwam, omdat het dan voor de werklozen niet duidelijk zou zijn of ze de mensen wel konden vertrouwen en niet voortdurend het risico op sancties liepen. Op die manier zijn we dus begonnen in 2016. Maar al na een paar maanden was duidelijk dat er bijzonder in tens contact nodig was tussen die diensten.’

‘Op de lange termijn ligt het antwoord in het onderwijs, maar tot die tijd proberen wij de zaak recht te trekken door jongeren sleutelvaardigheden bij te brengen’

Een enorme verspilling middelen, toch? van mensen en

‘Bien évidemment! Zelfs de werkzoeken den vroegen ons om het alsjeblieft samen te brengen, zodat ze niet twee keer op consul tatie moesten komen. Naar efficiëntie en de band met de werkzoekende had dat sys teem geen enkele meerwaarde. In het beheerscomité is dus op gegeven moment toch de bedenking gemaakt dat we mis schien beter het Vlaamse systeem zouden overnemen. Ohlala! Tabou! Ook onze con sulenten zagen dat helemaal niet zitten. Die twee functies van controle en begeleiding mengen, neenee, dat ging hen te ver.’

‘Maar het zaadje was geplant en na verloop van tijd is men beginnen inzien dat dat zo slecht nog niet zou zijn. Ook de vakbonden draaiden uiteindelijk bij. Uiteindelijk heb ik het hele bestuurscomité meegenomen op studiereis naar de VDAB in SintNiklaas. Toen we buitenkwamen, was iedereen overtuigd: on y va. Dat was eind mei, nu hebben we een princiepsakkoord. Maar pas op, het blijft heel, heel gevoelig.’

‘Ik heb groen licht gekregen om het Vlaamse model op te starten, maar er was één grote voorwaarde. Ik moet tot elke prijs de sociale vrede bewaren. Dat betekent dat alle consulenten overtuigd moeten worden van het systeem. Zonder hen werkt het niet. Zij moeten bereid zijn mensen een waar