PARLEMENT, BEGIN ERAAN
De overheid had er tot voor kort geen idee van hoe groot het bedrag is dat werknemers buiten hun gewone loon krijgen in de vorm van extralegale voordelen. Is dat niet verbijsterend? Een studie in opdracht van de RSZ en de FOD Sociale Zekerheid, op vraag van minister Maggie De Block (Open VLD), brengt voor het eerst gedeeltelijk klaarheid. De belangrijkste voordelen, zoals maaltijd en ecocheques, salariswagens, loonbonussen en winstpremies zijn samen goed voor 6,8 miljard euro, maar er zijn nog 33 andere voordelen.
Hoe kan de overheid weten of ze billijk is, als ze niet weet over welke bedragen het gaat? En hoe kan ze er zeker van zijn dat haar beleid het gedrag van de burgers stuurt in de zin die ze wenst? Het antwoord is twee keer: ze weet het niet.
Een van de gevolgen van die onwetendheid is dat het tot dusver buiten beeld bleef hoe groot het onderscheid is tussen mannen en vrouwen wat het toekennen van zulke extralegale voordelen betreft. De loonkloof, die krimpt maar nog steeds bestaat voor het basisloon, wordt nog vergroot door aanzienlijke verschillen bij de extraatjes.
Het sociaalrechtelijke doolhof is het gevolg van de torenhoge lasten op arbeid. Dat is het begin van alle kwaad. Het leidt tot tomeloze creativiteit bij het verzinnen van alternatieve vormen van beloning die niet of minder belast worden, tot de overheid weer eens een gaatje heeft versmald of gedicht. De ondoorzichtigheid van die aanpak is een bron van ongelijkheid, maar ook van inefficiëntie.
Achter ieder individueel voordeel schuilen historische achtergronden, maatschappelijke realiteiten en politieke opties. Wie aan één ervan raakt, roept de toorn van belangengroepen over zich af. Iedere geplande ingreep komt over als een vorm van contractbreuk. Wie bijvoorbeeld de salariswagen wil aanpakken, speelt met zijn leven, zoals Groen op 26 mei mocht ondervinden.
Maar wat houdt het parlement, in afwachting van een volwaardige regering, tegen om een breed debat op te zetten en experts in te schakelen om het geheel in kaart te brengen en voorstellen uit te werken die leiden tot een eenvoudiger, doorzichtiger en eerlijker systeem? Het gaat om een omvangrijke hervorming, met tal van delicate evenwichten, maar dat mag geen reden zijn om er niet aan te beginnen.
Een budgetneutraal systeem, met minder zijwegen maar lagere basistarieven, is in ieders belang. Daaraan beginnen te werken is in ieder geval beter dan nog maandenlang met de duimen te draaien en uit schaamte daarover de parlementaire wedde terug te storten.
Systeem met minder zijwegen en lagere basistarieven is in ieders belang