‘We raden migranten aan minder naar buiten te gaan’
Sanspapiers in de VS leven al langer in angst om te worden opgepakt. ‘Die angst is intenser met een openlijk xenofobe president als Trump.’
BRUSSEL I Toen Donald Trump waarschuwde dat agenten van ICE, de politiedienst belast met immigratie en douane, in heel Amerika invallen zouden doen, trok ‘Elena’, een 41jarige huishoudster en babysitter uit Miami, naar de winkel, zodat ze eten kon hamsteren. ‘Het voelde alsof er een orkaan op komst was’, vertelde Elena, een immigrante uit Nicaragua, tegen de nieuwszender CNN. Elena is een pseudoniem, omdat de vrouw na een afgewezen asielaanvraag in de VS bleef wonen, geen papieren heeft en door anoniem te getuigen repercussies hoopt te vermijden.
De deur mag op slot blijven
Dezer dagen blijft ze zo veel mogelijk binnenshuis, met de rolluiken naar beneden. Elena probeert zo weinig mogelijk lawaai te maken en het licht in de woonkamer te doven. ‘Staan de agenten van ICE dan toch voor de deur, dan weten ze niet dat we thuis zijn’, zei Elena. Ze weet dat ze niet verplicht is de deur te openen voor agenten, tenzij die met een bevelschrift komen, wat ze vaak niet hebben. ‘Ook al ken ik mijn rechten, toch blijft het een akelig gevoel.’
Immigranten zonder papieren zoals Elena kunnen voor advies terecht bij de Florida Immigrant Coalition, een koepelorganisatie voor migranten in die zuidelijke staat. ‘Onze hotline ontvangt honderd tot tweehonderd verontruste telefoontjes per dag’, zegt politiek directeur Thomas Kennedy, aan de telefoon vanuit Miami. ‘Angst onder migranten zonder papieren is op zich niets nieuws. De schrik zat er ook al in onder president Obama en president Bush.’ Toch voelt de angst ditmaal intenser aan, zegt Kennedy. ‘Dat ligt aan de toon die deze president hanteert. Donald Trump deinst er niet voor terug om regelmatig xenofobe uitspraken te doen, denk maar aan zijn uitlatingen over vier Amerikaanse parlementsleden, stuk voor stuk vrouwen met een migratieachtergrond (zie inzet).’
De Florida Immigrant Coalition stuurt ook medewerkers de straat op om Engelsen Spaanstalige folders uit te delen, om migranten op hun rechten te wijzen. Dat je niet verplicht bent thuis de deur open te doen voor een agent, weet nu intussen vrijwel iedereen. ‘Het verklaart mede waarom de aangekondigde raids het voorbije weekend nog niet tot massaal veel arrestaties hebben geleid’, legt Thomas Kennedy uit. ‘Veel mensen bleven thuis, met de deur op slot. We zagen zondag veel minder volk in kerkdiensten en in supermarkten. We geven migranten zonder papieren dan ook gewoon het advies om dezer dagen minder naar buiten te gaan, want op straat zijn ze veel kwetsbaarder. Als een agent hen aanspreekt, moeten ze alleen hun naam zeggen. Maar de agent kan hen wel oppakken, terwijl hij intussen hun identiteit controleert.’ Sommigen durven niet meer naar hun werk. In de landbouw kan dat ertoe leiden dat boeren tot vijftig procent van hun oogst verliezen, meldt CNN.
Een andere belangrijke reden waarom tot hiertoe nog niet veel mensen zijn opgepakt, is een gebrek aan medewerking van de lokale politiediensten. ‘Verschillende steden in Florida waar raids van ICE waren aangekondigd, hebben geweigerd mee te werken’, zegt de politiek directeur van de migrantenorganisatie. ‘En ICE heeft de middelen en de manschappen niet om zonder bijstand van lokale politiekorpsen grootschalige invallen te doen.’
Veilige, Democratische haven?
Het doet denken aan het beleid van ‘sanctuary cities’, of veilige havens voor migranten in Californië. De westelijke staat is vorig jaar bij wet een ‘sanctuary state’ geworden. Het komt erop neer dat Californië beperkingen instelt op de mate waarin de lokale ordediensten kunnen meewerken met de federale autoriteiten, wanneer die de immigratiewetgeving willen afdwingen. In sanctuary cities als San Francisco en Los Angeles werken de stads en politiediensten alvast niet actief mee met ICE bij het opsporen en oppakken van sanspapiers.
Zijn migranten zonder wettelijke verblijfsstatus dan sowieso veiliger in Democratische steden? Thomas Kennedy benadrukt dat ook onder Obama’s bewind zeer veel sanspapiers werden uitgezet. ‘In die zin vind ik de kritiek van oudleden van Obama’s regering op Trumps migratiebeleid hypocriet’, zegt Kennedy. ‘Al is er wel één wezenlijk verschil: onder Obama bestond er schaamte over het deportatiebeleid. Maar Trump is juist apetrots op zijn harde migratiebeleid. Tegenover zijn achterban pakt hij er net mee uit.’