Opnieuw sterft politiek activist in Chinese cel
Ji Sizun stierf afgelopen week in een Chinese cel. Waarnemers zeggen dat de overheid bewust medische hulp weigert aan ‘gevoelige’ politieke actievoerders.
In juni kreeg advocaat Ji Sizun het nieuws dat hij een prestigieuze onderscheiding voor mensenrechten had gewonnen, de Cao Shunli Memorial Award. Die is genoemd naar de Chinese activiste die in 2014 overleed in een politiecel, nadat ze geen medische behandeling gekregen had. Nu, goed een maand later, is hij zelf overleden terwijl hij onder de hoede was van de staatsveiligheid.
Ji Sizun was een van de meest vooraanstaande ‘advocaten op blote voeten’ van China. Hij bracht het grootste deel van de voorbije tien jaar door in een gevangenis in de provincie Fujian. Hij was in een half comateuze toestand toen hij eind april zijn 4,5 jaar gevangenisstraf had afgerond en werd meteen naar een ziekenhuis gebracht. Op 10 juli stierf de 69jarige Ji. De doodsoorzaak is onbekend.
Hij is de zoveelste naam op een steeds langer wordende lijst van politieke actievoerders die tijdens hun opsluiting overlijden omdat hen de juiste medische behandeling geweigerd wordt. Zijn dood viel drie dagen voor de tweede verjaardag van het overlijden van de Chinese Nobelprijslaureaat Liu Xiaobo. Vorige maand stierf de Oeigoerse schrijver Nurmuhemmet Tohti in een interneringskamp in Xinjiang. ‘Voor mensenrechtenactivisten in China blijken gevangenisstraffen dikwijls een doodvonnis’, zegt Yaqiu Wang van Human Rights Watch.
Steeds vaker wordt een medische behandeling geweigerd aan gevangenen die zogezegd ‘gevoelig’ liggen. Ji leed aan darmkanker en de aanvragen voor zijn voorwaardelijke vrijlating om behandeld te kunnen worden, werden volgens zijn advocaten afgewezen. ‘De overheid weigert medische hulp als een soort marteling’, zegt Frances Eve van Chinese Human Right Defenders (CHRD). ‘De voorbije jaren merken we dat steeds meer mensen sterven door de wrede repressie van Jinping.’
Selfmade
Tien mensen, onder wie een burgerjournalist, mensenrechtenadvocaten, een schrijver en een aantal actievoerders, staan op een lijst van de CHRD omdat ze in medische nood zouden verkeren. De Oeigoerse intellectueel Ilham Tohti, die een levenslange gevangenisstraf moet uitzitten na beschuldigingen van ‘separatisme’, staat ook op die lijst. Voorvechters van mensenrechten zeggen dat de overheid driester te werk gaat omdat over het algemeen geen internationaal protest volgt op hun acties. De dood van Ji werd nauwelijks opgemerkt buiten de kringen van mensenrechtenwerking.
In Fujian, een provincie aan de Chinese zuidoostkust, hebben ze de dood van de voorvechter wel gevoeld. Ji, die zichzelf opgeleid had tot advocaat, had zijn praktijk in een klein winkeltje in Fuzhou, de hoofdstad van de provincie. Zijn voormalige collega’s zeggen dat zijn kleine kantoortje altijd propvol zat, omdat hij vaak geen vergoeding vroeg aan zijn cliënten en soms hun gerechtskosten zelf betaalde. Hij werkte vaak voor boeren en andere plattelandsbewoners die een klacht wilden indienen tegen de overheid. ‘Hij klaagde elke vorm van onrecht aan, daarom wilden de ambtenaren hem onder controle krijgen’, zegt Lin Hongnan, een van Ji’s advocaten.
In 2008, toen Ji hoorde dat ambtenaren in Peking ‘protestzones’ geopend hadden waar bewoners vrijuit konden betogen tijdens de Olympische Spelen, reisde hij naar de hoofdstad om in naam van zijn cliënten te protesteren. Ji werd opgepakt en veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar. Na zijn vrijlating ijverde hij voor de rechten van de verzoekers en kwam in conflict met de plaatselijke overheid. ‘Hij nam dat risico maar wat graag. Hij was niet bang’, zegt Liu Xiaoyuan, de voormalige advocaat van Ji.
Met de hulp van Ji werd de zaak van het dorp Pandun aan het licht gebracht, waarbij de plaatselijke overheid maar liefst 80 procent van het grondgebied in beslag had genomen. Er werd verslag uitgebracht in de officiële krant van het land. Ji werd maanden later opgepakt en beschuldigd van ‘ruzie zoeken en herrie schoppen’. Hij had ook zijn steun betuigd aan de betogingen voor meer democratie in Hongkong. Het werd het tweede en laatste verblijf van Ji in de gevangenis.
De dood van Ji blijft ophef veroorzaken. De politie heeft twee vrienden van Ji gearresteerd omdat ze ervan verdacht worden artikels te schrijven waarin ze vragen stellen over de omstandigheden van zijn dood. Voor hij stierf, zeiden dokters tegen zijn familie dat hij was achteruitgegaan door inwendige bloedingen, maar meer details gaven ze niet vrij.
Zijn familie werd niet op de hoogte gehouden en kreeg geen toegang tot zijn dossier. Ze werden onder druk gezet om de overheid een volmacht te geven, waardoor het lichaam van Ji gecremeerd werd voor er een onderzoek kon plaatsvinden.
Sizuns kleine kantoortje zat altijd propvol, omdat hij vaak geen vergoeding vroeg aan zijn cliënten en soms hun gerechtskosten zelf betaalde
stierf op 10 juli op 69jarige leeftijd. Officieel is zijn doodsoorzaak onbekend.