Ursula von der Leyen met de hakken over de sloot
De nipt verkozen nieuwe voorzitter van de Europese Commissie kiest resoluut voor een ambitieus, klimaatvriendelijk en sociaal Europa.
STRAATSBURG I Ruim twee weken hebben de Europese Parlementsleden luid geblaft, maar bijten deden ze uiteindelijk niet. Gisteravond stemden 383 van hen voor Ursula von der Leyen als nieuwe voorzitter van de Europese Commissie. 327 bleven tegen en er waren 22 onthoudingen. Daarmee raakte de Duitse christendemocrate maar met de hakken over de sloot, want ze moest een absolute meerderheid van 374 stemmen halen. Ter vergelijking: JeanClaude Juncker kreeg vijf jaar geleden de steun van 422 parlementsleden.
Toch toonde Von der Leyen zich bijzonder tevreden – ‘een meerderheid is een meerderheid’ – én opgelucht. ‘Mijn boodschap aan jullie allemaal is om vanaf nu samen te werken aan een sterk en verenigd Europa, van oost tot west en van noord tot zuid. De taak die me wacht, stemt me nederig.’ Dat ze oproept tot samenwerking, is niet verwonderlijk. Veel parlementsleden waren erg verbolgen over de manier waarop de regeringsleiders haar naar voren hadden geschoven. Daarbij waren de twee Spitzenkandidaten – de sociaaldemocraat Frans Timmermans en de christendemocraat Manfred Weber – ruw aan de kant geschoven.
Vooral bij de sociaaldemocratische fractie (S&D) bleef het ongenoegen daarover erg groot. Tot op het laatste moment dreigde een groot deel tegen te stemmen, maar uiteindelijk haalde de rede het. Van de 153 S&D’ers zouden er ‘slechts’ 44 tegen gestemd hebben, onder hen de Belgen, de Nederlanders, de Fransen en de Duitsers. De liberale fractie had zich eerder in blok achter Von der Leyen geschaard. ‘Ik zie een gepassioneerde vrouw met een duidelijke visie: Europa hervormen en vernieuwen’, zegt parlementslid Hilde Vautmans. Ook uit andere fracties kwam steun, zoals van de Italiaanse Vijfsterrenbeweging.
Europese crisis afgewend
Het wegstemmen van Von der Leyen – ze wordt de eerste vrouw die de Commissie zal leiden – zou Europa weer in een behoorlijke crisis hebben gestort. De regeringsleiders hadden dan binnen de maand een nieuwe kandidate naar voren moeten schuiven. Wegens politieke en genderevenwichten had het opnieuw een vrouwelijke christendemocrate moeten zijn in wie alle lidstaten zich konden vinden. En die waren twee weken geleden al moeilijk te vinden. Het zou bovendien het beeld versterken van de Europese Unie als een diep verdeelde club ruziemakers.
En precies daarvoor had Von der Leyen gisteren gewaarschuwd. Europa moet zich veel eensgezinder aan de buitenwereld tonen, zei ze. Daarom stelde ze een programma voor waarin ze onverkort pleitte voor ‘een ambitieuzere unie’. Ze legde daarbij sterke sociale accenten en ze hield een pleidooi voor een green deal, waarbij Europa tegen 2050 klimaatneutraal moet worden. ‘Europa moet een klimaatvriendelijk én economisch sterk continent zijn.’
Voor de NVA waren dat genoeg redenen om zich uiteindelijk te onthouden. ‘Wij willen geen Europese superstaat, maar eenheid in verscheidenheid en meer autonomie voor de lidstaten’, aldus Geert Bourgeois.
‘Een meerderheid is een meerderheid’
URSULA VON DER LEYEN
STRAATSBURG I Hoewel het Europees Parlement lang moeilijk deed over haar benoeming, krijgt Europa met Ursula von der Leyen een politicus aan het hoofd die de zaak van de Europese integratie en eenheid erg dierbaar is. Daarover liet ze in haar toespraak, gisterochtend, niet de minste twijfel bestaan. In vloeiend Duits, Frans en Engels hield ze een gloedvol betoog waarin ze de Europese Unie hartstochtelijk verdedigde. Met een hulde aan Simone Veil, Holocaustoverlever en een van de grote Europese pioniers, nam ze het grootste deel van het parlement meteen voor zich in.
Ze vertelde ook hoe haar vader, als jonge jongen, dolgelukkig was dat na de Tweede Wereldoorlog de andere Europese landen Duitsland weer toelieten tot de kring van democratische mogendheden. ‘We mogen nooit vergeten waarom de Europese Unie is ontstaan.’
Van der Leyen (VDL) laat er geen twijfel over bestaan dat ze de komende vijf jaar zal vechten voor een hecht en eensgezind Europa. ‘Als we van binnen eensgezind zijn, kan niemand van buiten ons verdelen.’ Ze hield een sterk pleidooi tegen sterke en autoritaire leiders en voor het unieke Europese overlegmodel. ‘We moeten het doen op de Europese manier. Wij staan voor multilateralisme, rechtsorde.’
In het verdedigen van de rechtsstaat moet de Commissie compromisloos zijn – ‘blind als Vrouwe Justitia’ – maar de landen die zich geviseerd voelen, kwam ze ook tegemoet. Ze pleitte daarom voor een jaarlijkse evaluatie van de democratie in elke lidstaat.
Weinig concrete plannen
Veel meer dan Juncker maakte VDL een kwieke indruk. Ze mag dan niet de tonnen Europese ervaring hebben van haar voorganger, met haar treedt een politicus aan over wie niet geroddeld zal worden. Speculaties over gezondheid en drankgebruik zullen er de komende jaren niet zijn. Alleen het gevoel voor humor van de Luxemburger zal ze niet hebben.
Maar belangrijker wordt natuurlijk de vraag welk beleid ze met haar Commissie zal voeren. De beloftes die ze de voorbije dagen heeft gemaakt op het vlak van sociaal en klimaatbeleid, zijn verregaand. Zal ze er echt in slagen een minimumloon door te drukken voor alle EUarbeiders? Daarmee zal ze zeker in botsing komen met een aantal lidstaten. VDL geeft in elk geval niet de indruk dat ze een marionet wordt van de lidstaten.
Met Frans Timmermans en Margrethe Vestager krijgt ze alvast twee secondanten die de voorbije vijf jaar hebben bewezen dat ze niet bang zijn om het belang van Europa te laten primeren op dat van de lidstaten of van de multinationals.
Haar beloftes over de energietransitie zijn zo mogelijk nog ambitieuzer. Als ze tegen 2030 echt werk wil maken van de reductie van de uitstoot van broeikasgassen met 55 procent, dan is ze even ambitieus als de groenen. Ze belooft dat er in de eerste honderd dagen een klimaatwet komt om die beloftes wettelijk te verankeren. Een reductie van 55 procent tegen 2030 zal op bijzonder veel weerstand botsen van de lidstaten. Op dit moment zijn ze verplicht hun uitstoot met 40 procent te verminderen en dat wordt in veel landen al als onhaalbaar gezien.
Von der Leyen wil dat de lidstaten zowel een man als een vrouw als kandidaatcommissarissen voordragen. Zo niet krijgen de vrouwen de sterke portefeuilles
Met deze beloftes is het in elk geval moeilijk te begrijpen dat de groene fractie haar steun vorige week introk. Ze kwam daar gisteren ook niet op terug. Volgens Philippe Lamberts deed Von der Leyen dan wel mooie beloftes, maar hij zag weinig concrete plannen.
Zwaai naar links
Toch lijkt de vraag eerder of ze met al haar groene en sociale beloftes niet in botsing komt met haar eigen EVPfractie. VDL lijkt wel erg naar links af te zwaaien. Kris Peeters was in elk geval tevreden over de sociale beloftes die ze deed. ‘We hebben campagne gevoerd voor een Europees raamwerk van minimumlonen. Ik vind het bemoedigend dat ze dit al in haar eerste honderd dagen wil realiseren.’
De komende weken zal ze in de eerste plaats werk moeten maken van de samenstelling van haar Commissie. Ook daarover had ze een duidelijke boodschap aan de lidstaten. Ze moeten meer vrouwen nomineren. VDL streeft naar een absolute gendergelijkheid en de kandidaten die nu al naar voren zijn geschoven, zijn vooral mannen. Daarom wil ze dat lidstaten zowel een man als een vrouw voordragen. En als dat niet gebeurt, zullen de vrouwen de sterke portefeuilles krijgen.
De nieuwe informateur in ons land weet wat gedaan.