‘Voor het toerekeningsvatbare stuk zou men een celstraf uitspreken, voor het ontoerekeningsvatbare stuk een behandeling’
BRUSSEL I ‘De zwartwitopdeling van volledig wel of volledig niet toerekeningsvatbaar is moeilijk te hanteren.’ Aan het woord is Kris Goethals (UZ Antwerpen/UAntwerpen). Als forensisch psychiater moet hij advies uitbrengen over de toerekeningsvatbaarheid van verdachten van misdrijven. Dat is nu een janeevraag voor de rechter: toerekeningsvatbaar of niet.
In de Kamercommissie Justitie brak SP.Avoorzitter John Crombez gisteren een lans voor ‘graduele (on)toerekeningsvatbaarheid’, met Nederland als voorbeeld. Daar vertrekt de wetgeving vanuit het idee dat een psychiatrische stoornis in meer of mindere mate kan doorwerken in het begaan van een misdaad.
‘Ik denk dat er een tussencategorie moet zijn: ja, nee of gedeeltelijk’, zegt Goethals. ‘Om tot een oordeel te komen als deskundige, kijk ik onder meer naar de stoorrekeningsvatbaarheid. ‘Hierbij is een combinatievonnis mogelijk: voor het toerekeningsvatbare stuk spreekt men een celstraf uit, voor het ontoerekeningsvatbare stuk een behandeling.’
Psychiatrische expertise
‘Alles hangt af van de psychiatrische expertise die moet worden georganiseerd rond toerekeningsvatbaarheid. Daar knelt het schoentje’, zegt eremagistraat Henri Heimans, die zich inzet voor het lot van geïnterneerde personen in gevangenissen.
Er bestaat bijvoorbeeld nog altijd geen penitentiair forensisch observatiecentrum om vermoedelijke daders voor een langere periode te observeren. Er is ook een tekort aan forensische psychiaters en forensische psychologen.
Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) staat niet afkerig tegenover een tussenniveau, maar uit zijn antwoord op Crombez’ vraag bleek dat er nog geen wijziging in de pijplijn zit. Wel staat de opening van het Penitentiair Onderzoeks en Klinisch Observatorium (Poko) gepland vanaf 2020 in de gevangenis van SintGillis. Daar kunnen verdachten psychiatrisch worden geanalyseerd vooraleer ze veroordeeld, vrijgelaten of behandeld worden. (sco)
FRÉDÉRIC THIEBAUT
EN KRIS GOETHALS Strafpleiter en forensisch psychiater