Bescherming tegen eigen F-16’s?
De VS schrappen de Turkse deelname aan de ontwikkeling van het nieuwe gevechtsvliegtuig F35 omdat Turkije het Russische afweersysteem S400 koopt.
Onlangs kwamen de eerste onderdelen van het
AMSTERDAM I De herdenking van de mislukte coup werd maandag voor het derde jaar op rij groots aangepakt in Turkije. Er waren gebeds en herdenkingsbijeenkomsten voor de 250 martelaren die op 15 juli 2016 om het leven zijn gekomen. De belangrijkste plechtigheid vond plaats bij de oude luchthaven in Istanbul, waar president Recep Tayyip Erdogan een toespraak gaf voor honderdduizenden aanhangers.
Erdogan stond niet alleen stil bij de gebeurtenissen van drie jaar geleden. Hij ging ook in op de aanschaf van het Russische luchtafweersysteem S400, waarvan de eerste onderdelen enkele dagen geleden in Ankara zijn aangekomen. ‘De S400 is het sterkste defensiesysteem tegen zij die ons land willen aanvallen’, aldus Erdogan.
De volharding waarmee Erdogan vasthoudt aan de S400 leidt tot woede en onbegrip in Washington. Wat moet Turkije met een raketsysteem dat onverenigbaar is met aan in Turkije. de Navoluchtverdediging en een bedreiging vormt voor de F35, de nieuwe generatie Amerikaanse jachtvliegtuigen? Waarom zet Erdogan Turkse deelname aan het F35project op het spel, waardoor Turkse defensiebedrijven miljarden aan inkomsten kunnen mislopen? En waarom riskeert hij Amerikaanse sancties, terwijl de Turkse economie al in moeilijkheden verkeert?
De keuze voor de S400 vormt een kantelmoment in de relaties tussen Turkije en het Westen, die sinds de mislukte coup aanmerkelijk zijn verslechterd. ‘Ondanks de politieke en militaire akkoorden die we met het Westen hebben gesloten,’ zei Erdogan tijdens de herdenking, ‘is de realiteit dat we van hen de grootste bedreigingen zien. Politiek, economisch, cultureel, op elk gebied.’
Interne bedreiging
Dat Erdogan de S400 bij de herdenking ter sprake bracht, is veelzeggend. Want zijn keuze voor het Russische raketsysteem is mede ingegeven door de mislukte coup, toen Turkse F16piloten zijn vliegtuig uit de lucht dreigden te schieten en het parlement in Ankara bombardeerden. Een onderzoekscommissie van de regering concludeerde dat de coup het werk was van de Gülenbeweging, die steun kreeg van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA.
Analisten menen dat de S400 vooral bedoeld is om de Turkse overheid te verdedigen tegen zijn eigen luchtmacht. ‘Met de aankoop lijkt Erdogan zich te willen beschermen tegen een nieuwe staatsgreep, zowel door zijn strategische relatie met Rusland te verdiepen als door specifieke luchtverdediging te kopen’, schrijft analist Thomas Karako, verbonden aan het Center for Strategic and International Studies.
Omdat het systeem niet verenigbaar is met de Navoluchtverdediging, kan het volgens experts alleen worden ingezet tegen interne bedreigingen. ‘Een batterij van de S400 in of nabij Ankara kan gebruikt worden om het luchtruim rond belangrijke overheidsinstellingen te verdedigen tegen geavanceerde jagers, zoals de F16’, schreef defensieexpert Aron Stein van het Foreign Policy Research Institute.
Amerikaanse sancties
Een maand na de coup voerde Erdogan de eerste besprekingen met Rusland over de S400. Turkije zocht toen al jaren naar een geavanceerd luchtafweersysteem. Maar gesprekken over Amerikaanse Patriotraketten liepen stuk op Washingtons onwil om technologische geheimen te delen. Toch lijkt het er niet op dat Moskou op dit punt toeschietelijker is.
‘Ondanks de politieke en militaire akkoorden die we met het Westen hebben gesloten, is de realiteit dat we van hen de grootste bedreigingen zien’
RECEP TAYYIP ERDOGAN
Turks president
De keuze voor de S400 leidt automatisch tot Amerikaanse sancties. In reactie op de Russische agressie tegen Oekraïne nam het Congres een wet aan om landen te straffen voor het kopen van Russische wapens. De sancties zullen gericht zijn tegen de Turkse defensieindustrie.
Gisteravond hebben de VS beslist dat Turkije niet langer mag deelnemen aan de ontwikkelingen van de F35, een nieuw type gevechtsvliegtuig. De Amerikaanse president Donald Trump zei dat de F35 en de Russische S400 niet te combineren zijn.