Martin uit den Bogaard
‘Het moet ergens eind jaren 90 geweest zijn dat ik kennismaakte met het werk van Martin uit den Bogaard. Hij had alle delen van een koe die niet eetbaar zijn, de kop bijvoorbeeld, uitgestald in hermetisch afgesloten glazen kisten. Je kan dan zeggen: ja, dat deed Damien Hirst ook, maar dan op sterk water. Klopt, maar Martin ging een stap verder, een stap die zijn kunst veel interessanter maakt dan dat van de bekendere Hirst: hij sluit twee elektroden aan op het dode weefsel en verbindt die met een computer, die de vrijkomende energie omzet in beeld en geluid.’ ‘Ik had nog nooit zoiets gezien. Die koeienkop is al 29 jaar oud. Hij ziet er nog altijd hetzelfde uit. Omdat Uit den Bogaard de dode dingen in luchtdichte kisten plaatst, vertraagt hij het rottingsproces. En het is precies de energie die tijdens dat proces vrijkomt, heel traag, die hij tracht vast te leggen. Het is niet choquerend, wel op een wetenschappelijke manier zwart humoristisch. Filosofisch ook: want wat betekent sterfelijkheid nog als iemand laat zien dat iets wat klinisch gezien dood is toch nog leeft?’
‘Een bevriende kunstenaar van Martin ging ver: hij liet een vinger afzetten en doneerde die aan zijn kameraad, die er op zijn beurt mee deed wat hij altijd doet: hij plaatste de vinger in een luchtdichte glazen kist, sloot er de elektroden op aan en liet de computer die energie omzetten in zowel beelden – een grafiek die de wisselende energie aangeeft – als in geluiden. Met als resultaat dit werk uit 2004: Painting and singing finger. Een dode vinger die schildert en zingt. Geweldig!’
‘Wat is de definitie van dood? Die vraag roept dit werk bij je op. Wij zien dood en energie als tegengestelden, Martin bewijst dat ze dat allesbehalve zijn. Daarin zit een bepaalde troost. De gedachte dat het hierna niet over is. Er is leven na de dood. De dode rottende vinger leeft. Dood ís leven.’ ‘Martin is een zeventiger. Hij lijdt aan multiple sclerose, een ziekte waarbij je alleen maar achteruit gaat. Ik weet niet of dat te maken heeft met zijn haast obsessieve manier om als kunstenaar te werk te gaan. Ik zou het begrijpen. We beschouwen sterven als iets heel triests, maar misschien hoeft het dat niet te zijn. In Ghana, bijvoorbeeld, gaan ze helemaal anders om met de dood, daar worden mensen begraven in kisten in de vorm van het beroep dat ze uitoefenden: een visser krijgt een viskist, een garagist een autokist.’
‘Als het van mij afhangt, wil ik gerust mijn dode lichaam schenken aan Martin. Dat hij me maar in een glazen kist legt, elektroden in mijn lijf steekt en me aansluit op een computer. Stel je voor dat je eeuwig kan blijven zingen.’
Geert Verbeke is de oprichter van de private kunstsite Verbeke Foundation in Kemzeke. Nog tot begin april volgend jaar loopt daar de expo ‘Machinations’ van Paul De Vylder.