Een sociale toekomst voor oude

Veel mensen zoeken een huis, vele huizen staan leeg. Het Pandschap probeert vraag en aanbod dichter bijeen te brengen. Er is één voorwaarde: als eigenaar moet u willen sociaal verhuren.

Goedkoop en toch energetisch renoveren, het kan. In de Centrumstraat in Zulte wijst Gorik Dirickx de isolatie, verwarming en elektriciteit aan. Alles is nieuw. De muren zijn vers gepleisterd, er zijn nieuwe ramen en er ligt een eenvoudige vloer. Alle attesten zijn in orde en er komt een degelijke, tweedehandse keuken die voor 1.500 euro gekocht en geplaatst is. De hele benedenverdieping van deze kleine woning is klaargemaakt voor 25.000 euro. Het is niet zijn eigendom, wel van iemand die in de straat een groot stuk grond had gekocht maar geen plannen had met het huisje dat er toevallig op stond. ‘Maar wie een huis leeg laat staan, moet veel leegstandsbelasting betalen. Dus contacteerde hij ons. We hebben het huis betaalbaar en degelijk gerenoveerd. Onze voorwaarde is dat het daarna als sociale woning verhuurd wordt door een sociaal verhuurkantoor.’

Dat is wat het Pandschap doet: het renoveert leegstaande panden tot betaalbare woningen voor kwetsbare gezinnen. Het is een gat in de markt. Meer dan 150.000 Vlamingen zoeken zo’n sociale woning. En veel mensen hebben een leeg huis, maar aarzelen: op sociaal verhuren rust een stigma, een renovatie heet duur te zijn en zelf hebben de meesten niet de tijd of de kennis om er slim mee bezig te zijn. Wie de huizen dus betaalbaar kan klaarmaken en ze betrouwbaar verhuurt, kan eigenaars mee krijgen en veel mensen een dak geven. Iedereen wint.

Brussel als inspiratie

Het Pandschap bouwde zijn visie in etappes op. Bouwkundig ingenieur Bert Van den Broele werkte jaren hard en lucratief bij multinationals, startte daarna een sociaal project op in Nicaragua en voegde zich in 2015 bij de vzw Domus Mundi, die kwetsbare groepen helpt om beter te wonen. ‘Daar werken bouwtechnische mensen die ook sociaal ingesteld zijn: een zeldzame combinatie. We hebben lang nagedacht over de vraag hoe we kansarme gezinnen aan een goede huurwoning konden helpen.’

De grote inspiratie kwam uit Brussel. Daar maakte de vzw Renovassistance sinds 1988 meer dan 200 huizen bewoonbaar. Via het sociaal verhuurkantoor ‘Logement pour tous’ worden die verhuurd. ‘Maar wij wilden niet, zoals zij, afhangen van subsidies en vrijwilligers. We willen ook niet per se winst maken, we willen wel rondkomen en op de lange termijn werken. De voorbije drie jaar hebben we provinciale steun gekregen om dit model uit te bouwen. Vanaf volgend jaar zijn we zelfbedruipend.’

Voor de eigenaar zijn de voordelen groot. Hij kan niets tot alles investeren, maar wat hij niet betaalde voor de renovatie, houdt het Pandschap af van zijn huurprijs. Eens die kosten afbetaald, incasseert hij gegarandeerd maandelijks zijn huur. Daar komen meestal overheidspremies bij, omdat hij sociaal (en dus voor een lagere prijs) verhuurt.

In dat traject rekent het Pandschap 5 tot 10 procent van de renovatieprijs aan om zijn coördinatie te betalen. ‘Als we vijftien werven hebben lopen, met een gemiddelde renovatieprijs van 40.000 euro, dan kunnen we daarmee twee mensen halftijds betalen’, zegt Van den Broele. ‘Dat is genoeg, klein is beter.’

Open source

Zoals veel radicale vernieuwers, beoogt het Pandschap een mindshift. Van den Broele: ‘Overal in Vlaanderen zie je nieuwe appartementsblokken oprijzen, meestal op goede locaties. Kapi