Oh neen, niet nog een studie over leesbeleid

Je krijgt kinderen niet aan het lezen als ze het niet plezierig vinden, weet SYLVIE DHAENE. Wel door de krachten te bundelen en actie op verschillende fronten tegelijk te ondernemen.

Wie de voorbije week de krantenkoppen en opiniestukken volgde, komt maar tot één vermoeiende conclusie: hebben we dit al allemaal niet een keer (of meer) gelezen? We moeten niet eens ver teruggaan in de tijd. In mei werd het vuur weer aan de lont gestoken naar aanleiding van een onderzoeksrapport van de hogeschool Odisee over de dalende taal en leesvaardigheden en het bedroevende niveau van begrijpend lezen van studenten. Het hele debat dat eind 2017 woedde door de PIRLSstudie werd op het scherp van de snede overgedaan. Het waren toen verkiezingstijden, weet u wel. Dat de Pisaresultaten het vuur nog wat harder deden oplaaien, was te verwachten.

Het vervolg was eveneens voorspelbaar: iedereen ging terug de loopgraven in om, gewapend met studies, om alles in de strijd te gooien in het debat over oorzaken en remedies. Minister van Onderwijs Ben Weyts (NVA) haalde Oesotopman en onderwijsexpert Dirk Van Damme erbij en kondigde een nieuwe studie met een internationaal team van experts aan.

Dat leesplezier een product is van de ‘pretpedagogie’, is kwaadwillige framing

In zijn opiniestuk ‘Een nationaal leesbeleid: nu!’ zette Kris Van den Branden (DS 7 december) de recent verschenen onderzoeks en aanbevelingsrapporten op een rijtje. Vanuit ‘Iedereen Leest’ hebben wij die studies en andere nauwgezet gelezen. Leesbevordering is onze passie en ons vakgebied. Ik sluit me aan bij Van den Brandens vaststelling dat wachten op een nieuwe studie verloren tijd is. De aanbevelingen waarover in onderwijsmiddens een brede consensus is, zijn ondersteund door internationaal vergelijkend wetenschappelijk onderzoek en door kennis van de Vlaamse onderwijspraktijk.

Europa leest

Het beleid moet met durf en ambitie inzetten op een uitdagend taal en leesonderwijs. Intussen kennen we de ingrediënten die het verschil zouden kunnen maken. Er is niet één wondermiddel. Vanuit onze expertise als sleutelorganisatie voor leesbevordering wil ik minister Weyts enkele suggesties doen. Een resultaatgericht leesbeleid betrekt de hele school en combineert altijd de inzet voor leesvaardigheid mét aandacht voor leesplezier. De discussie over wat eerst komt, en wat een voorwaarde is voor wat, daarover zullen we het vast nog wel hebben.

Dat leesplezier een product is van de zogenaamde pretpedagogie, is kwaadwillige framing.

Kiezen voor leesplezier betekent niet de lat lager leggen. Ook daarover hebben we al eerder een boompje opgezet. Ik durf te vermoeden dat Dirk Van Damme dat ook weet, dat vind ik een geruststellende gedachte. Toen hij in Het journaal verwees naar Ierland als voorbeeldland, zei hij: ‘Dat land heeft een sterk beleid gevoerd op taal, taalvaardigheid, taal én leesplezier.’ Zeer juist. We hebben goede contacten met de Ierse collega’s. Samen maken we deel uit van EURead, een Europees netwerk van organisaties die lezen bevorderen. We voeren ook een campagne, Europe Reads, om meer aandacht te vragen voor lezen en leesplezier, omdat we de nefaste gevolgen zien van een dalende leescultuur. Meer dan 73 miljoen Europese burgers zijn ongeletterd en een op de vijf vijftienjarigen heeft moeite met lezen. Het probleem gaat heel het continent aan. Een breder perspectief is wenselijk.

Maak samen beleid

Weyts kan ook de krachten bundelen met minister van Cultuur Jan Jambon (NVA). Maak samen beleid. Dat zou een extra hefboom kunnen zijn om een verschil te maken. Weyts zal zijn handen vol hebben met het onderwijsveld. Zijn collega Jambon beschikt over belangrijke middelen die hem kunnen verder helpen. Er zit veel kennis en expertise over lezen en leesplezier bij bibliotheken, auteurs, literaire organisatoren, leesbevorderaars.

Wij verenigden onze krachten met onze collega’s uit het boeken en letterenveld in het BoekenOverleg en bezorgden een memorandum aan de Vlaamse regering. Een van de gezamenlijke prioriteiten is een actieplan leesbevordering. Tot onze tevredenheid lazen we dat dit punt ook in het Vlaamse regeerakkoord is opgenomen. Het goede nieuws is verder dat ons actieplan leesbevordering klaar is. Met ministerpresident Jambon gaan we binnenkort in gesprek daarover. Wij hopen dat ook met Weyts te kunnen doen, want onze visie en acties verknopen cultuur, onderwijs, economie en welzijn met elkaar.

Een impactvol leesbeleid vraagt actie op veel fronten tegelijk, over beleidsmuren heen. Dat zien we ook in Ierland. Samen beleid voeren om van leesbevordering een speerpunt te maken zal een van de mogelijke succesfactoren zijn om die positieve verandering in gang te zetten. Kinderen en jongeren binnen en buiten de schoolmuren laten opgroeien in een rijke taal, denk en leesomgeving is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. Investeer in lezen en boeken, beste ministers, het is belangrijk startkapitaal.