Van een koude kerst thuiskomen
Film Uit IJsland resoneert deze mozaïek van losse taferelen vol donkere humor en vertwijfeling in de periode rond Kerstmis.
Nog 51 weken tot de volgende kerst, maar het IJslandse Echo brengt u nu al in de sfeer. Hoewel, zo jingle all the way word je er niet van. Is het eigenlijk wel een kerstfilm? Het is al zeker geen film zoals je die verwacht. Rúnar Rúnarsson (Volcano) draaide 56 vignetten over de vooravond van die jaarlijkse hoogmis. Losse scènes, soms maar dertig seconden lang, die op zich staan en zo uit het leven geplukt lijken. Soms speelt iets (donker)komisch, maar vaker nog schuurt en wringt het.
Eerst komt nog de alledaagse banaliteit in beeld: iemand staart uit het raam en zeurt dat de buurman zich weer op andermans plek parkeert. Kleinmenselijk geneuzel maakt het verfilmde leven meteen levensecht.
Zo vrijblijvend blijft het niet. Een familieboerderij gaat in een ander tafereel zonder verzet in vlammen op. ‘Een nieuwbouw is goedkoper dan renoveren’, legt de eigenaar uit aan een omstander. In weer een ander vignet verdwijnt de inhoud van overvolle winkelkarren in de container achter de supermarkt. Het kapitalisme en het consumentisme tonen zich in vol ornaat.
De aaneenschakeling van korte films smaakt soms bitter, maar een handelaar in blind cynisme wil Rúnarsson niet zijn. Wanneer agenten twee asielzoekers inrekenen die in een kerk onderdak hadden gevonden, toont hij evengoed het protest.
Temperatuur
De filmmaker legde elke scène vast met een statische camera en zonder montage. Een koude fotografie duwt de gevoelstemperatuur nog verder naar beneden. Deze IJslander is er niet op uit om u sussend in slaap te wiegen.
‘Waar is iedereen?’ vraagt een man op een doodse werf in weer een ander tafereel. ‘Ze hebben ontdekt dat jij hen maar een vijfde betaalt van het beloofde bedrag.’ Zo laat Echo ook zien hoe brede problematieken als uitbuiting en sociaal onrecht de gewone man treffen.
Het gezin, die aloude hoeksteen, brokkelt intussen verder af. Een meisje op bezoek bij haar vaders nieuwe gezin ontdekt dat haar stiefzus inmiddels veel beter pia nospeelt dan zijzelf. ‘Ik geef haar al les sinds ik hier woon’, zegt de vader. Dat zijn trots misplaatst is, heeft hij niet eens in de gaten.
Rúnarsson is een meester in het vertellen van veel met heel erg weinig. Het is een verademing wanneer een filmmaker de kijker niet onderschat. Met Echo legt hij de vinger op de tijdgeest en toont de barsten in een beschaving die zich wat graag op de borst klopt. Hij houdt ons een spiegel voor, en niet om te laten zien hoe mooi we zijn. In onze drang naar almaar meer en beter hebben we veel verloren.