Mag het ook wat minder loon zijn?

Eerst het goede nieuws, om 2019 mee af te sluiten. Volgens de Nationale Bank is de reële koopkracht (bovenop de inflatie) van de Belg dit jaar met 2,2 procent toegenomen. Die stijging was onder meer te danken aan hogere reële lonen (denk aan de 1,1 procent loonsverhoging uit het nationale akkoord tussen vakbonden en werkgevers) en de taxshift (in januari kreeg u iets meer nettoloon door een aanpassing van de bedrijfsvoorheffing).

Minder goed nieuws: de volgende jaren zal die stijging van de koopkracht kleiner uitvallen, voorspelt de Nationale Bank. Alvast voor het nakende jaar 2020 is dat een feit. Het effect van de taxshift op uw maandelijkse loonbrief is bijvoorbeeld uitgewerkt, en in de meeste sectoren is de 1,1 procent loonopslag dit jaar al doorgevoerd – er komt geen herhaling in 2020.

Voor sommige groepen werknemers is er zelfs ronduit slecht nieuws. Zij dreigen het nieuwe jaar te moeten inzetten met een (weliswaar kleine) looninlevering. De lage inflatie van de voorbije maanden heeft immers tot gevolg dat er in januari een negatieve loonindexering aankomt voor duizenden arbeiders uit de (industriële) schoonmaaksector. Hun loon zou – symbolisch – met 0,02 procent zakken. Dat meldt het persagentschap Belga, op basis van berekeningen door het socialedienstenbedrijf SD Worx.

Een negatieve loonindexering is uitzonderlijk. Normaal gezien gaan de lonen mee omhoog met de stijging van de levensduurte, maar bij een negatieve of lage inflatie kan dat mechanisme in sommige sectoren ook in omgekeerde richting werken.

Een dergelijke loondaling zou in januari niet alleen het geval zijn voor de schoonmaaksector, maar ook voor het kleinere paritaire comité van de notarisbedienden. Voor hen geldt een negatieve indexering van 0,04 procent, becijferde SD Worx.

Uniek is dat niet. Ook afgelopen najaar waren er al meldingen van een negatieve loonindexering, zoals bij de arbeiders uit de petroleumnijverheid, de arbeiders en bedienden in de gas en elektriciteitsbedrijven en het bankpersoneel.

Tot daar de theorie. In werkelijkheid wordt een negatieve index zelden toegepast door de werkgevers. HRmanagers noemen zo’n loondaling ‘onverstandig’. Ook al is de daling miniem, symbolisch is ze wel belangrijk. ‘Loon dat daalt, stuit immers op heel wat weerstand’, klinkt het bij SD Worx.

Voor de meeste werknemers zal de loonindexering in 2020 wel een stijging van hun loon inhouden, in lijn met de gestegen consumptieprijzen. Behoud van koopkracht is dat. Voor een reële stijging van de koopkracht is het wachten op een nieuw loonakkoord tussen vakbonden en werkgevers. Dat is pas voor 2021 voorzien.

Een negatieve loonindexering is uitzonderlijk maar niet uniek. Al voeren werkgevers die zelden door