Nieuwjaarscadeau voor Brussel
‘Ghost tropic’ is ode aan de stad
Alle andere soorten daargelaten, zijn er grosso modo twee types regisseurs. Er zijn de grote vertellers die je op sleeptouw nemen met uitgesponnen verhalen, spectaculaire wendingen, scherpe dialogen en dramatische ontknopingen. En dan heb je de tovenaars: mensen die met bewegend beeld en geluid iets doen dat het simpele verhaal overstijgt en die film gebruiken als een expressiemiddel met een ontegensprekelijke esthetische kracht.
De Belgische regisseur Bas Devos behoort tot die laatsten. Met Hellhole (2019) maakte hij een film over de gelaten stemming
in Brussel na de aanslagen van 22 maart 2016. Er hing nog een sluier van rouw over, in de obscure tinten van chef fotografie Nicolas Karakatsanis. Ghost tropic is een eigen antwoord op die film, als een uitgestoken hand: naar de mensen van zijn stad, maar ook naar de kijker.
Het verhaal is krachtig in zijn eenvoud. Een vrouw valt in slaap op de laatste metro en wordt wakker in het eindstation. De nachtbus is, je zult het altijd zien, hors service. Er zit niets anders op dan te voet naar huis te keren. In andere films zou dit de opmaat zijn voor een miserabel drama of gruwelijke horror: bij nacht en ontij loert het gevaar in de stad om elke hoek.
Dat is niet zo in deze film, en dat heeft alles te maken met de vrouw die Khadija is: een poetsvrouw met de late shift in een groot gebouw, die in de slappe lach schiet bij haar collega’s in de refter. Dat kleine moment van ontwapening volstaat om de kijker voor zich te winnen.
Dat ze vreemde roots heeft, is geen kwestie in de film, maar speelt wel ver op de achtergrond. Iets in haar herinnert nog aan een warme plek hier ver vandaan, iets in haar lijkt daar ook naar te ver
langen. Bovenal is ze een vrouw zoals er zovelen in de steden rondlopen: stille krachten die de stad met de mantel der liefde bedekken. Vaak wordt over de stad – en zeker over Brussel – gesproken als een harde, eenzame plek, maar dat gaat voorbij aan al die mensen die er wonen en haar dagelijks maken. Er is meer liefde dan haat – toch na het zien van deze film.
Vol leven
Wanneer ze later in de koude nacht een dakloze met een grote hond aantreft, bekommert ze zich om hen. Niet alleen belt ze een ziekenwagen, ze dringt er bij de ambulancier op aan om de hond vast te binden. En ze vergeet hen niet. De bekommernis zit in de kleine dingen. Ook dit is Brussel.
Verrassend is dat Devos – in goede oude Belgische traditie – een magischrealistisch sfeertje over zijn film hangt, met enige lichte humor. Ook de zwevende camera suggereert dat dit mogelijk maar een droom is van Khadija – ze viel immers in slaap. Zo is het de regisseur meteen ook gepermitteerd om tijdens haar wandeling de geografie van Brussel helemaal door elkaar te slaan.
Bovenal komt deze film tot leven dankzij actrice Saadia Bentaïeb, die de hele film in haar zachte nieuwsgierigheid laat baden en er de kijker mee aansteekt. Zij speelde een klein rolletje als moeder in de Franse film 120 battements par minute, maar deze hoofdrol verraadt haar jarenlange theaterervaring. Na de film heb je het gevoel dat je haar al veel langer kent.
Hoe klein en fragiel kun je een film houden? Devos heeft voor zijn derde prent duidelijk inspiratie opgedaan bij onze internationaal meest gewaardeerde filmmaker aller tijden: Chantal Akerman. Dat wordt vooral duidelijk in de interieurscènes aan het begin en eind, die de film omarmen. De camera staat stil in een gewone, verlaten woonkamer, maar die – als je goed kijkt – vol leven is geladen. De pellicule zelf lijkt te leven: de korrels dansen over het scherm. Karakatsanis kon zich deze keer niet vrijmaken, maar Grimm Vandekerckhove neemt de fotografie overtuigend over. Terwijl het langzaam licht wordt, vult de ruimte zich met geluiden van de straat en de buren. ‘We vullen deze ruimte met onze levens’, fluistert ze buiten beeld. ‘Het is het hardste werk dat ik ken. Ik zie onze afdruk in alles.’
Devos vertelde in een interview met deze krant dat hij de film met een erg klein budget heeft gemaakt en dat hij erg snel was gegaan (DS 28 december). Het resultaat is een groots artistiek gebaar dat ontroert in al zijn kwetsbaarheid. Deze film is een cadeau aan Brussel en de vele mensen die de stad maken, dag en nacht.
Bovenal komt de film tot leven dankzij Saadia Bentaïeb, die de kijker aansteekt met haar zachte nieuwsgierigheid
Ghost tropic ¨¨¨¨è Van: Bas Devos
Met: Saadia Bentaïeb
(85 min.)
Speelt in Cartoon’s (Antwerpen), Lumiere (Brugge), Aventure en Flagey (Brussel), Sphinx (Gent), Buda (Kortrijk), Zed (Leuven).