Johnson en zijn spindoctor dulden geen tegenspraak
De Britse premier heeft zijn regering opgeschud. Maar de oefening verliep niet zoals verwacht. Zijn nummer twee, minister van Financiën Sajid Javid, stapte boos op.
BRUSSEL I Dat Boris Johnson na zijn grote verkiezingsoverwinning de regering grondig zou herschikken, was al weken aangekondigd. De stoelendans moest duidelijk maken dat de Britse premier de touwtjes nog steviger in handen nam en dat alle ministers zijn marsrichting onvoorwaardelijk moesten volgen.
Ook in Europa werd uitgekeken naar de ‘vertrekkers’ en de ‘nieuwkomers’. Hun namen moesten duidelijker maken welke economische koers Johnson wil gaan varen. Kiest hij voluit voor het ‘SingaporeaandeTheemsscenario’, waarbij hij de economie dereguleert, of wil hij dichter bij het Europese model blijven? Die keuze is van cruciaal belang voor de komende onderhandelingen met de EU over een vrijhandelsakkoord.
Maar de stoelendans verliep niet zoals verwacht. Sajid Javid, de minister van Financiën en de facto de nummer twee van de regering, weigerde zich aan Johnsons leiband te laten leggen en stapte boos op.
Dat er spanning op de relatie zat tussen Downing Street 10 en Downing Street 11, waar de Treasury kantoor houdt, was al enkele weken duidelijk. Hoewel de ambitieuze Javid gezien werd als een vertrouweling van Johnson – hij zette hem afgelopen zomer op de stoel van Financiën – kwam er snel ruis op de relatie. Javid kreeg het aan de stok met Dominic Cummings, de speciale adviseur/spindoctor van Johnson.
Tot grote verbijstering van Javid ontsloeg Cummings snel een van zijn belangrijkste kabinetsmedewerkers. Cummings verdacht haar ervan dat ze vertrouwelijke informatie had gelekt naar de pers. De vrouw werd op staande voet ontslagen en onder politiebegeleiding weggevoerd uit haar kantoor. Javid werd niet eens op de hoogte gebracht.
Gat in begroting
Het kwam nooit meer goed tussen de twee. Als minister van Financiën is Javid verantwoordelijk voor de begroting. Het was de bedoeling dat hij begin maart een nieuwe begroting zou voorstellen waarin ook de grote investeringsplannen van Johnson opgenomen worden. En daarover begon hij zich almaar meer zorgen te maken.
Om het volk te tonen dat het VK ook buiten de EU zal groeien en bloeien, wil Johnson investeren. Dat hij daarbij een groot gat in de begroting zal slaan, vindt hij op dit moment minder belangrijk. Cummings, het meesterbrein achter de succesvolle Brexitcampgane, steunt hem daarin volledig.
Maar Javid wilde niet alle begrotingsregels overboord gooien.
Gisteren kwam de tikkende tijdbom tot ontploffing. Toen Johnson hem vertelde dat hij niet langer autonoom zou kunnen werken – in de feiten zou hij onder curatele geplaatst worden van Downing Street 10 – stapte hij, na een ruzie die een uur aansleepte, boos op. Johnson stelde meteen Javids assistent, Rishi Sunak (39), als opvolger aan. Die maakt wel bijzonder snel carrière. De oudbankier heeft weinig bestuurservaring, maar hij zal Cummings en Johnson niet tegenspreken.
Diehard brexiteers
Het ontslag van Javid maakt twee zaken helder: Johnson wil geen enkele tegenspraak meer en de macht van Cummings wordt almaar groter. Binnen de Conservatieve Partij is daar al langer veel onrust over. Cummings heeft nooit op een kieslijst gestaan. Hoe kan het dat zo iemand zo zwaar op het beleid weegt, is de kritiek. Dat Johnson bereid is zijn minister op te offeren ten voordele van Cummings, zal de onvrede bij de meer gematigde Conservatieve parlementsleden doen toenemen.
Cummings is trouwens niet alleen een grote voorstander van grote investeringen. Hij wil ook dat de laagste inkomens minder belasting betalen en dat de rijken zwaarder belast worden. Alleen op die manier kan Johnson de overgelopen Labourkiezers blijvend aan zich binden, is het idee. En dat lijkt echt wel de bedoeling. Nu al wordt gezegd dat Johnson de am
bitie heeft het land tot 2030 te leiden.
Overigens bleef de grote stoelendans redelijk beperkt. Bijna alle zwaargewichten blijven zitten: Dominic Raab op Buitenlandse Zaken, Priti Patel op Binnenlandse Zaken, Liz Truss op Internationale Handel en Michael Gove als supervisor van het kabinet. Alle vier zijn harde brexiteers. De bekendste minister die moest opstappen, was Andrea Leadsom. Zij was verantwoordelijk voor Economische Zaken.
Duidelijk is wel dat Johnson zijn kabinet nog meer volstouwt met diehard brexiteers. Wie een iets andere koers voer, zoals minister voor NoordIerland Julian Smith, werd ontslagen. Dat Smith erin geslaagd was een NoordIerse regering op de been te brengen, was plots niet meer belangrijk.
Alle nieuwe namen passen in het harde Brexitplaatje. Niemand van hen zal ervoor terugschrikken om de onderhandelingen met de EU te laten uitlopen op een No Deal.
De macht van Johnsons speciale adviseur Cummings wordt almaar groter. De onvrede daarover binnen de Conservatieve partij neemt toe